رمضان عبدالله شلح؛ از قاهره تا فلوریدا: مقاومت توام با وحدت

نسیم آنلاین *: زیاد النخاله جانشین دکتر رمضان عبدالله شلح دبیر کل جنبش جهاد اسلامی فلسطین شد؛ این خبر هفته گذشته بعد از چند روز گمانه‌زنی رسانه‌ها به صورت رسمی از سوی جنبش جهاد اسلامی اعلام و عمومی شد. در وهله نخست باری دیگر نگاه‌ها به وضعیت کنونی شلح و سوالات و ابهامات در خصوص وضعیت کنونی این مرد مجاهد مقاومت فلسطین سوق پیدا کرد. رمضان عبدالله شلح متأسفانه بیش از شش ماه است در رسانه‌ها دیده نشده و رسانه‌های نزدیک به جهاد اسلامی دلیل این مسئله را بیماری ایشان اعلام کرده‌اند. البته این ابهامات فرصت را به برخی رسانه‌ها داده تا سخنانی در خصوص ترور ایشان و به کما رفتن ایشان براثر مسمومیت از سوی موساد پس از انجام عمل قلب به میان آوردند. جنبش جهاد اسلامی در فروردین‌ماه 97 این گمانه‌زنی‌ها را به شدت رد کرده و دلیل بیماری ایشان را یک مسئله کاملاً پزشکی اعلام کرد.

جدا از آنکه دلیل بیماری رمضان عبدالله چیست؛ اما حضور فعال و اثرگذار این فرد در رأس یکی از جنبش‌های مقاومت فلسطین ما را بر آن داشت تا در این نوشته به اختصار به مرور شخصیتش بپردازیم:

یکی از ویژگی‌های خاص رمضان شلح، زندگی پرفراز و نشیب و تجربه زندگی در چند کشور در برهه‌های گوناگون برای تداوم تحصیل و علاقه‌اش به اقتصاد اسلامی است. شلح پس از آنکه دوران نوجوانی خود را در شهر شجاعیه نوار غزه گذارند، به قاهره رفت و پس از تحصیل در رشته اقتصاد دانشگاه الزقازیق مصر و انجام فعالیت‌های سیاسی باری دیگر به محل تولد خود برگشت. وی در شجاعیه استاد دانشگاه شد اما با اوج گرفتن فعالیت‌های سیاسی و ضد اسرائیلی تحت‌فشار و اخراج از دانشگاه قرار گرفت. علاقه وی به تحصیل موجب شد به لندن برود و در سال 1990 موفق به کسب دکتری اقتصاد از دانشگاه درهام انگلیس شود. پس از کسب دکتری شلح زندگی در آمریکا را هم تجربه کرد. وی در فلوریدا موسسه تحقیقاتی اسلامی دایر کرد و به فعالیت‌های گوناگونی پرداخت تا آنکه در سال 1995 به‌منظور دیدار به فتحی شقاقی بنیان‌گذار جنبش جهاد اسلامی به دمشق رفت و پنج ماه تا شهادت شقاقی در دمشق ماند. پس از شهادت فتحی شقاقی به دست موساد در مالت، رمضان عبدالله رهبر جنبش جهاد اسلامی شد.

زندگی در کشورهای مختلف، انجام فعالیت‌های گوناگون در حوزه‌های تاریخی، سیاسی، مذهبی، اقتصادی و تدریس از غزه تا لندن و آمریکا موجب شکل‌گیری شخصیتی قدرتمند و مسلط بر سه زبان عربی، عبری و انگلیسی از رمضان عبدالله شلح شده است. شخصیتی که موجب شد وزارت خارجه آمریکا نامش را در سال 1995 به‌عنوان اولین فلسطینی در لیست سیاه تروریست‌های خود قرار دهد.

یکی دیگر از ویژگی‌های مهم دوران مبارزاتی رمضان عبدالله، حفظ ثبات در مسیر، هدف و شیوه مبارزه علیه رژیم صهیونیستی بوده است. علی‌رغم وجود محدودیت‌ها، فشارها و تغییرهای پیچیده در عرصه سیاسی فلسطین که موجب شده بسیاری از سران حامی مقاومت به سازش میل کنند یا تغییر ایدئولوژی در روش مبارزه بدهند؛ اما رمضان عبدالله شلح در طی دوران بیش از دو دهه رهبری جنبش مقاومت فلسطین، کمترین تغییر و افول از آرمان‌هایش را تجربه کرد.

شخصیت آزاداندیش و کلان نگر رمضان عبدالله شلح موجب شده است جنبش جهاد اسلامی فلسطین طی سه دهه گذشته روابط خود را با اکثر جریانات فلسطینی و کشورهای اسلامی و عربی حفظ نماید. شلح با محور قرار دادن قضیه فلسطین و وحدت، بر بسیاری از اختلافاتش با جریان‌های حماس و تشکیلات خودگردان بارها چشم‌پوشی کرده است. ضمن آنکه با تمرکز بر موضوع اسرای فلسطینی بدون نگاه سیاسی و جناحی، اکنون به یکی از قدرتمندترین جریان‌های حمایت از اسرا تبدیل شده و تشکیلات نسبتاً قوی‌ای برای حمایت از اسرا در درون زندان‌های اسرائیلی ایجاد نماید.

یکی دیگر از ویژگی‌های مهم شلح، دوری از هرگونه فرقه‌گرایی مذهبی و تأکید بر شکل‌گیری دولت وحدت ملی فلسطینان بود. رمضان عبدالله علی‌رغم آنکه بارها اعلام کرده بود جهاد اسلامی به دنبال حضور در دولت و سهم خواهی نیست اما بر شکل‌گیری دولت وحدت ملی و گفتگوهای فلسطینی بسیار تأکید می‌نمود و این اتفاق را برای تحقق مقاومت علیه صهیونیست‌ها و آزادی فلسطین بسیار حیاتی می‌دانست. طرح ده بندی رمضان عبدالله شلح در بیست و نهمین سال روز تأسیس جنبش جهاد (آبان 95) در همین راستا بود. مفاد مهم این طرح عبارت بودند از: عبور از اسلو، تغییر ساختار ساف و ایجاد یک مجمع گفتگوی ملی با حضور تمام نمایندگان جریان‌ها و مردم فلسطین.

ضمن آنکه رمضان عبدالله علی‌رغم نزدیکی بسیار به ایران هیچ‌گاه در دام جبهه‌بندی‌های شیعی-سنی و جنگ‌های نیابتی فرقه‌ای در منطقه قرار نگرفت و سعی کرد تنها از جایگاه فلسطین و یک جریان مقاومت با دیگر کشورها و گروه‌ها ارتباط برقرار سازد.

به امید حضور دوباره در سنگر مبارزه برای مردی از جنس مقاومت و تفکر...

*-محمدمحسن فایضی