شرکت‌های بورسی پرداخت سود را اختیاری می‌دانند
اگرچه از لحاظ قانون شرکت‌های بورسی موظف به پرداخت سود خود از طریق سامانه سجام هستند، اما یکی از متولیان اجرای سامانه سجام می گوید که هنوز گونه‌ای از اختیار در این قانون وجود دارد!
سید محمدجواد فرهانیان، مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار کشور که پیش از این حضور شرکت‌های سهامی در سامانه سجام را اختیاری عنوان کرده بود، ضمن اصلاح اظهارات قبلی خود به بیان برخی نکات پیرامون موانع حضور شرکتها در این سامانه پرداخت.
ثبت‌نام نکردن سهامداران در سامانه، عامل عدم واریز سود از سجام
فرهانیان درباره اظهارات خود در خصوص غیر اجباری بودن واریز سود از طریق سجام گفت: صحبت‌های من در مورد ثبت نام سهامداران در سجام است. برای سجامی شدن افراد اجباری وجود ندارد به ویژه افراد حقوقی که در بازار هستند. یک سری تمهیداتی باید اندیشه شود و سازمان بورس یک سری پروتکل وضع کند تا همه سهامداران ملزم به ثبت اطلاعات خود در سامانه سجام شوند.
وی افزود: سامانه‌های توزیع سود در سامانه سجام برای «اشخاص حقیقی» و «افراد سجامی شده» طراحی شده است. اگر فرد سجامی شده باشد سامانه توزیع سود سجام به راحتی می‌تواند عملیات توزیع را انجام بدهد اما اگر سجامی نشده باشد ما دردسر خواهیم داشت.
مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی در ادامه گفت: بیش از ۵۸ میلیون نفر کد فعال در بازار سرمایه داریم. از این ۵۸ میلیون نفر فکر می‌کنم که بیش از ۳۹ میلیون نفر برای سجامی شدن مراجعه کردند اما بیش از ۳۲ میلیون نفر آنها احراز هویت نشدند. یعنی مثلاً یا مدارک آنها ناقص بوده است یا در صف تأیید اطلاعات هستند و یا مشکلاتی اینچنینی مانع از احراز هویت آنها شده است. وگرنه در مورد توزیع سود، شرکت بورسی حتماً باید از ظرفیت شرکت سپرده‌گذاری استفاده کند.
فرهانیان خاطر نشان کرد: سهامداران دو دسته هستند؛ حقیقی یا حقوقی. از سهامداران حقیقی حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد در سامانه سجام ثبت نام کرده‌اند اما احراز هویت شان به انجام نرسیده است.
وی در ادامه، پرداخت سود شرکتها از طریق سامانه سجام را نیازمند احراز هویت سهامداران حقوقی در این سامانه دانست و گفت: ما می‌گوئیم که شرکت بورسی بایستی بیاید از طریق سامانه سجام توزیع و دریافت سود انجام بدهد. اما باید توجه داشت که خیلی از شرکت‌هایی که داخل بورس هستند به همدیگر وابستگی دارند. یعنی سهام همدیگر را به عنوان دارایی دارند. یعنی این شرکت علاوه بر اینکه باید بین سهامداران خود سود تقسیم کند، به عنوان یک شخصیت حقوقی باید از شرکت دیگر سود دریافت کند. اما چون احراز هویت سهامداران حقوقی از طریق سامانه سجام انجام نمی‌شود، توزیع کامل سود شرکتها از طریق سامانه سجام نیازمند احراز هویت سهامداران حقوقی است.
سازمان بورس، مانع احراز هویت حقوقی‌ها
مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی در پاسخ به این پرسش که چه محدودیت‌هایی برای احراز هویت سهامداران حقوقی وجود دارد گفت: احراز هویت سهامداران حقوقی به شکلی در حال انجام شدن است منتهی کفایت اطلاعات این حقوقی‌ها باید توسط سازمان بورس تأیید شود تا ما بتوانیم احراز هویت این سهامداران را انجام دهیم. اما انجام این کار توسط سازمان بورس به درستی انجام نمی‌شود.
وی در ادامه افزود: این تأخیر در تأیید کفایت اطلاعاتی شرکتها توسط سازمان بورس را هم ما چندین نوبت از عزیزان خود در سازمان بورس خواستیم اما مرتب با چند دستگی مدیران مواجه بودیم و تا می‌آمدیم مدیر الف را اقناع کنیم متأسفانه عمر مدیریتی او به پایان می‌رسید، از طرف دیگر وضعیت بازار هم به گونه‌ای است که بیش‌تر همّ و غم مدیران سازمان بورس به مدیریت کردن خود بازار معطوف می‌شود تا پرداختن به این موضوعات البته مهم و زیربنایی.
شرکتها موظفند ولی یک اختیاری هم دارند!
فرهانیان در خصوص دلیل قانون گریزی برخی از شرکت‌های بورسی در خصوص واریز سود از سامانه سجام گفت: دستورالعمل انضباطی ناشران، شرکت‌های بورسی را برای استفاده از سامانه سجام موظف کرده است ولی هنوز یک جور اختیار داخل آن هست! بین خود شرکت‌های بورسی این ذهنیت وجود دارد که از طریق ابزارهایی که داخل شرکت تعیین شده است -مثلاً یک شماره حساب ویژه یک بانک خاص که از قضا شرکت هم به آن بانک وابستگی دارد- از همان طریق همه سهامداران را الزام می‌کند که از آن طریق بیایند این کار را انجام بدهند.
اظهارات فرهانیان، مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار در حالی مطرح می‌شود که مطابق تبصره ۳ ماده ۵ دستورالعمل انضباطی ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، «ناشر (شرکت) موظف است جهت تسهیل امور سهامداران، انجام کلیه اقدامات شرکتی خود از جمله توزیع سود را در صورت قبول شرکت سپرده گذاری مرکزی به آن شرکت واگذار نماید». علاوه بر آن در بند ۳ ماده ۲۴ همین دستورالعمل مجازات‌هایی هر چند مختصر و غیربازدارنده، برای تخلف شرکتها در خصوص واریز سود از طریق سامانه سجام در نظر گرفته شده است.
فرهانیان علت این ذهنیت غلط موجود در شرکت‌های بورسی را وجود ابهام در دستورالعمل فوق دانست و خواستار ارائه تفسیر از سوی سازمان بورس و دیگران متولیان امر شد.
وی در این خصوص گفت: سازمان بورس باید یک ابلاغیه بابت این موضوع بزند و بگوید که همه شرکتها باید الّا و بلّا از طریق سپرده‌گذاری کار خود را انجام بدهند. اما حتماً باید برای سجامی شدن سهامداران نیز تصمیمات لازم اتخاذ شود.
