تفاوت سفته و چک که همه باید بدانند
متاسفانه بسیاری از افراد بدون آگاهی از تفاوت های بین چک و سفته ، از آنها در بسیاری از موارد استفاده می کنند و همین امر باعث بروز مشکلات حقوقی برایشان می شود.
یکی از رایج ترین اشتباهات، استفاده از چک به عنوان ضمانت نامه یا جایگزین سفته است.
برای مثال، وقتی فروشنده ای چک مدت دار از شخص دیگر برای ضمانت می گیرد، آن شخص اطلاعی ندارد که چک برای پرداخت فوری طراحی شده، نه تعهد به پرداخت در آینده.
این عدم آگاهی از چک و سفته، افراد را ناچار می کند به وکیل و مشاوران حقوقی مراجعه کنند. در حالی که با شناخت درست این اسناد، می توان از بسیاری دعاوی حقوقی پیشگیری کرد.
در ادامه، با راهنمایی های بهترین وکیل کرج یک مجموعه حقوقی تفاوت های اساسی چک و سفته را بررسی خواهیم کرد تا با درک بهتر این اسناد مالی، بتوانید تصمیم های آگاهانه تری در معاملات خود بگیرید.
چک چیست؟
تصور کنید می خواهید مبلغ قابل توجهی را به شخصی پرداخت کنید، اما حمل آن همه پول نقد برایتان نه امن و نه راحت است. اینجاست که با یک برگه چک می توانید اینکار را انجام دهید.
برخلاف برات و سفته که بیشتر جنبه تعهدی دارند، چک سندی برای پرداخت فوری است.
کارکرد چک چیست
چک در قانون تجارت ما تعریف روشنی دارد. بیایید با یک مثال ساده آن را برای شما روشن تر کنیم : فرض کنید شما در بانک حسابی دارید و می خواهید بخشی از پول خود را به شخص دیگری بدهید. به جای مراجعه به بانک و برداشت نقدی، می توانید یک برگ چک صادر کنید.
ماده 310 قانون تجارت، چک را این گونه معرفی می کند: سندی که به وسیله آن، صاحب حساب می تواند پولی را که نزد بانک دارد، به طور کامل یا بخشی از آن را برداشت کند یا به دیگری واگذار نماید.
در واقع، چک دو کارکرد اصلی دارد:
- ابزاری برای پرداخت در معاملات روزمره
- وسیله ای برای انتقال پول از حساب صادرکننده به دارنده چک
انواع چک
چک عادی
این رایج ترین نوع چک است که همه ما با آن آشنا هستیم. وقتی شما از دسته چک خود، چکی را در وجه شخصی صادر می کنید، یک چک عادی صادر کرده اید.
چک تایید شده
تصور کنید می خواهید معامله مهمی انجام دهید و طرف مقابل به دنبال اطمینان بیشتر است. در این حالت، می توانید چک خود را به بانک برده و از آنها بخواهید آن را تایید کند. بانک پس از بررسی موجودی، چک را تایید می کند.
چک تضمین شده
این نوع چک را خود بانک صادر می کند. شما به بانک مراجعه می کنید، مبلغ مورد نظر را می پردازید و چکی دریافت می کنید که بانک پرداخت آن را تضمین کرده است. این چک برای معاملات مهم و با ارزش بالا مناسب است.
چک مسافرتی
این چک که به تراول چک معروف است، برای مسافران است. بانک آن را صادر می کند و شما می توانید در هر شعبه ای از آن بانک یا نمایندگی های آن، وجه چک را دریافت کنید. این نوع چک امنیت بیشتری برای مسافران فراهم می کند.
نکات قانونی چک
در این سال های اخیر قوانین زیادی برای چک آمده است که آن هم بابت این است شخص خیالش راحت باشد که چک برگشت نمی خورد. این الزامات قاونی عبارتند از :
ثبت الکترونیکی اجباری
- صادرکننده باید صدور چک را در سامانه صیاد ثبت کند
- گیرنده چک باید دریافت آن را در سامانه تایید نماید
- هرگونه انتقال چک باید در این سامانه ثبت شود
محدودیت برای افراد دارای چک برگشتی
- نمی تواند چک جدید صادر کند
- امکان ثبت چک در سامانه صیاد را نخواهد داشت
صدور چک با مشخصات دقیق
- چک باید به نام شخص مشخصی صادر شود
- صدور چک در وجه حامل ممنوع است
- گیرنده چک باید قابل شناسایی باشد
حذف پشت نویسی سنتی
- پشت نویسی چک های جدید دیگر اعتبار قانونی ندارند.
- انتقال چک فقط از طریق ثبت در سامانه صیاد امکان پذیر است
سفته چیست
قانون تجارت در ماده 307 سفته را این گونه تعریف می کند: سندی که امضاکننده متعهد می شود مبلغی را در زمان مشخص یا عندالمطالبه به شخص معین، حامل یا حواله پرداخت نماید.
ماده 308 قانون تجارت نیز شرایطی برای سفته مشخص کرده. طبق این ماده، هر سفته باید دارای امضا یا مهر باشد و موارد زیر در آن ذکر شود:
- مبلغ پرداختی به حروف
- مشخصات گیرنده وجه
- تاریخ پرداخت
در خصوص نوشتن مبلغ به حروف، اگرچه قانون آن را الزامی دانسته، اما جالب است بدانید که برای عدم رعایت این شرط، ضمانت اجرایی در نظر نگرفته. به عبارت دیگر، اگر مبلغ سفته به حروف نوشته نشود، باز هم سفته اعتبار خود را دارد.
برخلاف برات که باید حتما در وجه شخص معینی صادر شود، در سفته می توان نام دارنده را ذکر نکرد و آن را در وجه حامل صادر کرد. البته ذکر تاریخ پرداخت در سفته ضروری می باشد.
روش های پر کردن سفته
سفته بدون تاریخ
وقتی سفته ای بدون تاریخ صادر می شود، در واقع صادرکننده یک تعهد نامحدود زمانی به دارنده سفته می دهد.
دارنده سفته این اختیار را دارد که هر زمان که مایل باشد، مبلغ سفته را مطالبه کند و صادرکننده موظف به پرداخت است. پس حتما به این مورد دقت ویژه داشته باشید.
سفته بدون امضا
دارنده سفته می تواند از سفته بدون امضا در معاملات دیگری که به شما ارتباطی ندارد، استفاده کند.
البته اگر سفته به عنوان امانت به شخصی سپرده شده باشد و از آن سوءاستفاده کند، صادرکننده می تواند با اثبات امانی بودن سفته، علیه دارنده شکایت کند.
سفته در وجه حامل
در این نوع سفته، به جای درج نام شخص مشخص، عبارت در وجه حامل قید می شود.
هر شخصی که سفته را در اختیار داشته باشد، می تواند مبلغ آن را مطالبه کند. این ویژگی اگرچه انعطاف پذیری بیشتری در معاملات ایجاد می کند، اما ریسک های خاص خود را به همراه دارد.
تفاوت چک و سفته
- ماهیت و کاربرد
چک یک سند تجاری قابل پرداخت است که حتی می شود برای قرض دادن پول از آن استفاده کرد. در مقابل، سفته صرفا یک سند برای تعهد است و نمی توان مانند چک برای قرض دادن استفاده کرد.
- صدور در وجه صادرکننده
یکی از تفاوت های جالب چک و سفته این است که صادرکننده می تواند چک را در وجه خودش صادر کند، اما در مورد سفته صدق نمی کند.
- هزینه ها و مالیات
از نظر مالی، تهیه چک معمولا هزینه ای ندارد و مشمول مالیات نمی شود. اما برای سفته، به خصوص در مبالغ بالا، باید هزینه پرداخت کرد و مالیات نیز به آن تعلق می گیرد.
- جنبه های حقوقی و کیفری
چک دارای جنبه کیفری است و صدور چک بی محل می تواند جرم محسوب شود. اما عدم پرداخت سفته صرفا جنبه حقوقی دارد و جرم تلقی نمی شود. البته در مورد سفته نیز ممکن است حکم جلب صادر شود، اما این حکم تبعات کیفری ندارد.
- انکار امضا
در مورد چک، صادرکننده نمی تواند امضای خود را انکار کند. اما در سفته، امکان انکار امضا حتی بدون ارائه دلیل قانع کننده وجود دارد.
حتما در صورتی که میخواهید یک معامله بزرگ و سنگین انجام دهید، با یک شخص حقوقی که مسلط است مشورت کنید.
