آیا عمل بای‌پس معده قابل بازگشت است؟ گفت‌وگوی اختصاصی با دکتر سعید شمس، متخصص جراحی چاقی
جراحی بای‌پس معده یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های جراحی چاقی در جهان است که با هدف کاهش وزن پایدار و درمان بیماری‌های مرتبط با چاقی انجام می‌شود. اما یکی از سوالات رایج درباره این روش، دائمی بودن یا قابلیت بازگشت آن است. در این گزارش اختصاصی، دکتر سعید شمس، متخصص برجسته جراحی چاقی با بیش از 5000 عمل موفق، به این سوال پاسخ می‌دهد.
بای‌پس معده چیست و چگونه انجام می‌شود؟
دکتر سعید شمس در توضیح بای‌پس معده می‌گوید:
« جراحی بای‌پس معده یکی از موثرترین روش‌های جراحی چاقی است که شامل دو مرحله می‌شود. در مرحله اول، معده به یک کیسه کوچک با ظرفیت حدود 30 میلی‌لیتر تبدیل می‌شود تا فرد نتواند مقدار زیادی غذا بخورد. در مرحله دوم، بخشی از روده کوچک کنار گذاشته می‌شود تا جذب کالری و مواد مغذی کاهش یابد. این تغییرات باعث می‌شوند که فرد هم کمتر غذا بخورد و هم کالری کمتری جذب کند.»
این روش علاوه بر کاهش وزن، تاثیرات مثبتی بر بیماری‌های مرتبط با چاقی مانند دیابت نوع 2، فشار خون بالا و آپنه خواب دارد. به همین دلیل، بای‌پس معده به‌عنوان یک جراحی تحول‌آفرین در درمان چاقی شناخته می‌شود.
آیا بای‌پس معده یک روش دائمی است؟
یکی از سوالات اساسی که دکتر سعید شمس به آن پاسخ می‌دهد، این است که آیا جراحی بای‌پس معده دائمی است یا قابل بازگشت؟ وی در این باره توضیح می‌دهد:
«بای‌پس معده به‌طور کلی یک جراحی دائمی محسوب می‌شود. تغییرات ایجاد شده در معده و روده به شکلی است که بازگشت به حالت اولیه بسیار دشوار است. برای مثال، بخش بزرگی از معده در مسیر گوارش غیرفعال می‌شود و بخشی از روده کوچک کنار گذاشته می‌شود که این تغییرات برگشت‌پذیر نیستند.»
اما دکتر شمس تاکید می‌کند که در برخی موارد نادر، جراحی اصلاحی یا بازگشتی انجام می‌شود:
«اگر بیمار با عوارض جدی مواجه شود، مانند انسداد روده، سوءجذب شدید مواد مغذی، یا مشکلات گوارشی مزمن، ممکن است جراح تصمیم بگیرد که بخشی از تغییرات را اصلاح کند. اما این موارد بسیار نادر هستند و تنها در صورت ضرورت پزشکی انجام می‌شوند.»
چه عواملی می‌توانند بازگشت وزن را پس از بای‌پس معده رقم بزنند؟
با وجود دائمی بودن تغییرات ایجاد شده در بدن، بازگشت وزن پس از بای‌پس معده ممکن است رخ دهد. دکتر شمس در این باره توضیح می‌دهد:
«یکی از مهم‌ترین دلایل بازگشت وزن، عدم رعایت توصیه‌های تغذیه‌ای و سبک زندگی سالم است. اگر بیمار به مصرف غذاهای پرکالری یا پرچرب بازگردد یا فعالیت بدنی خود را کاهش دهد، احتمال بازگشت وزن وجود دارد.»
عوامل دیگری که می‌توانند منجر به بازگشت وزن شوند عبارتند از:
- گشاد شدن معده کوچک شده: در صورتی که بیمار به طور مداوم پرخوری کند، معده کشیده می‌شود و ظرفیت بیشتری برای غذا پیدا می‌کند.
- کاهش سوخت‌وساز بدن: پس از کاهش وزن، متابولیسم بدن کاهش می‌یابد که می‌تواند به افزایش وزن مجدد منجر شود.
- مسائل روانشناختی: افرادی که با خوردن احساسی یا استرس مواجه هستند، ممکن است مجدداً وزن اضافه کنند.
آیا بای‌پس معده قابل بازگشت است؟
دکتر شمس با تاکید بر دائمی بودن جراحی بای‌پس معده، به این نکته اشاره می‌کند که در شرایط خاصی، تغییرات ایجاد شده قابل اصلاح هستند:
«بازگشت به وضعیت اولیه بسیار پیچیده و پرریسک است و تنها در موارد خاصی مانند انسداد روده یا عوارض شدید گوارشی انجام می‌شود. این جراحی‌ها معمولاً با هدف بازگشت کامل به وضعیت قبل از عمل نیستند، بلکه برای رفع مشکلات خاص بیمار انجام می‌شوند.»
مزایای بلندمدت بای‌پس معده چیست؟
دکتر شمس در ادامه به مزایای بلندمدت بای‌پس معده اشاره می‌کند:
- کاهش وزن پایدار: بیماران معمولاً در سال اول 60 تا 80 درصد از وزن اضافی خود را کاهش می‌دهند.
- بهبود بیماری‌های مرتبط با چاقی: این جراحی می‌تواند دیابت نوع 2، فشار خون بالا و آپنه خواب را بهبود بخشد یا درمان کند.
- افزایش کیفیت زندگی: کاهش وزن بهبود قابل توجهی در انرژی، اعتماد به نفس و فعالیت‌های روزمره ایجاد می‌کند.
- کاهش خطر مرگ و میر: مطالعات نشان داده‌اند که این جراحی خطر مرگ و میر ناشی از بیماری‌های مرتبط با چاقی را کاهش می‌دهد.
پیشگیری از بازگشت وزن پس از بای‌پس معده
دکتر شمس توصیه‌های ارزشمندی برای پیشگیری از بازگشت وزن ارائه می‌دهد:
- رعایت رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای کم‌کالری و مغذی، اجتناب از نوشیدنی‌های پرکالری و غذاهای پرچرب.
- ورزش منظم: ترکیب فعالیت‌های هوازی و تمرینات قدرتی به حفظ وزن کمک می‌کند.
- مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای: برای جلوگیری از کمبود مواد مغذی، مصرف مکمل‌های تجویز شده ضروری است.
- پیگیری‌های دوره‌ای: ویزیت‌های منظم با جراح و متخصص تغذیه می‌تواند وضعیت بیمار را پایش کند.
- مدیریت استرس: استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن یا مشاوره روانشناسی می‌تواند به کاهش خوردن احساسی کمک کند.
چرا مشاوره قبل از جراحی بای‌پس معده مهم است؟
دکتر شمس در ادامه توضیح می‌دهد که مشاوره قبل از جراحی یکی از مهم‌ترین مراحل این فرآیند است:
«مشاوره قبل از جراحی به بیمار کمک می‌کند تا درباره تغییراتی که قرار است در بدنش رخ دهد، آگاه شود و با سبک زندگی جدید سازگار شود. در این جلسات، بیمار از نظر وضعیت جسمی و روانی ارزیابی می‌شود تا مطمئن شویم که جراحی بهترین گزینه برای اوست.»
در جلسات مشاوره، موارد زیر بررسی می‌شوند:
- شاخص توده بدنی (BMI): این معیار مشخص می‌کند که آیا بیمار برای جراحی بای‌پس معده مناسب است یا خیر.
- وضعیت سلامتی: بیماری‌های مرتبط با چاقی مانند دیابت، فشار خون بالا، یا مشکلات قلبی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
- آمادگی روانشناختی: بیمار باید توانایی پذیرش تغییرات بلندمدت در سبک زندگی را داشته باشد.
- پیش‌آمادگی تغذیه‌ای: متخصص تغذیه برنامه‌ای را طراحی می‌کند تا بیمار برای رژیم غذایی پس از جراحی آماده شود.
دوره نقاهت پس از بای‌پس معده
یکی دیگر از نکات مهمی که دکتر شمس بر آن تاکید دارد، مراقبت‌های پس از جراحی است. وی در این باره می‌گوید:
«دوره نقاهت پس از بای‌پس معده شامل رعایت دقیق رژیم غذایی، مصرف مکمل‌ها، و اجتناب از فعالیت‌های سنگین است. این مراقبت‌ها نه‌تنها به بهبودی سریع‌تر کمک می‌کنند، بلکه نقش کلیدی در پیشگیری از عوارض و بازگشت وزن دارند.»
رژیم غذایی پس از جراحی
رژیم غذایی پس از بای‌پس معده به چهار مرحله تقسیم می‌شود:
- مایعات شفاف (هفته اول): آب، چای بدون شکر، آبگوشت صاف‌شده.
- مایعات کامل (هفته دوم): اسموتی‌های کم‌چرب، سوپ‌های رقیق‌شده.
- غذاهای پوره‌شده (هفته سوم): سبزیجات پوره‌شده، ماست کم‌چرب.
- غذاهای جامد نرم (هفته چهارم به بعد): مرغ نرم، ماهی بخارپز.
نکات کلیدی برای موفقیت بلندمدت پس از بای‌پس معده
دکتر شمس در پایان، چند نکته کلیدی را برای حفظ نتایج جراحی بای‌پس معده بیان می‌کند:
- صبور باشید: کاهش وزن یک فرآیند تدریجی است و باید انتظار نتایج بلندمدت را داشته باشید.
- همکاری با تیم پزشکی: ویزیت‌های منظم با جراح، متخصص تغذیه و روانشناس برای موفقیت شما ضروری است.
- تغییر عادت‌های غذایی: به جای غذاهای پرکالری، از غذاهای سالم و مغذی استفاده کنید.
- حفظ فعالیت بدنی: ورزش منظم به شما کمک می‌کند وزن خود را حفظ کنید و احساس بهتری داشته باشید.
- آگاهی و اطلاعات: درباره تغییراتی که در بدنتان رخ می‌دهد و نیازهای جدید خود اطلاعات کافی کسب کنید.
