از مددکاری اجتماعی چه می‌دانید؟
مددکاری اجتماعی در هر گروه و جامعه ای که بیم آسیب های اجتماعی و مغفول ماندن بخشی از جامعه می رود کاربرد دارد. مانند زندان، مناطق حاشیه ای و محروم و بهزیستی. در این مطلب کمی در باب کاربرد مددکاری اجتماعی در سازمان بهزیستی صحبت می‌کنم.
نسیم آنلاین ؛ زهرا ربانی*: مددکاری اجتماعی در هر گروه و جامعه ای که بیم آسیب های اجتماعی و مغفول ماندن بخشی از جامعه می رود کاربرد دارد. مانند زندان، مناطق حاشیه ای و محروم و بهزیستی. در این مطلب کمی در باب کاربرد مددکاری اجتماعی در سازمان بهزیستی صحبت می‌کنم.
اگر تحصیلکرده رشته مددکاری اجتماعی هستید احتمالا بارها با این سوال مواجه شده اید که مددکاری یعنی چی؟ «چکار می‌کنین؟»
مددکار اجتماعی یک واسطه است که میتواند بعنوان کاتالیزور ایفای نقش کند. اما او قرار است چه چیز را کاتالیز کند؟ رابطه بین اقشار محروم با جامعه اصلی و با مسئولین را.
چگونه مددکاری اجتماعی به یاری افراد می‌آید؟به طور مثال مددجوی من در سازمان بهزیستی زنی مطلقه و دارای یک فرزند دختر است. این مددجو در یکی از مناطق حاشیه ای شهر زندگی می‌کند و خواهرش در بیمارستان اعصاب و روان بستری است. او و فرزندش به همراه پدر و مادر و یک خواهر و برادر مجرد و خواهرزاده اش در یک منزل ۶۰ متری زندگی می‌کنند. بیکار است و تنها منبع درآمد خانواده حقوق بازنشستگی پدر به مبلغ یک میلیون تومان و یارانه دولتی و مستمری بهزیستی است. یک مددکار اجتماعی چه کمک هایی میتواند به این زن و خانواده اش داشته باشد؟
اولین قدم مصاحبه است. یک مصاحبه مفصل با مددجو درباره انواع نیازها و توانایی های مددجو. به نظر خودش مهمترین مشکل چیست؟ از پس کدام مشکل خودش برمی‌آید و در رفع کدام مشکل به کمک من نیاز دارد؟ کدام مشکل با پول حل می‌شود و کدام مشکل به کمک های اجتماعی و مداخلات غیر مالی نیاز دارد؟ به علاوه باید با مددجو درباره توانمندی هایش نیز صحبت شود. آیا تا اکنون به کاری دست زده است؟ آیا علاقه خاصی داشته؟ اصلا تا بحال راجع به علایق خود فکر کرده است؟ درباره تحصیل چطور؟ آیا امکانی برای اشتغال در بیرون یا درون منزل دارد؟ و سؤالاتی از این دست. در مورد مثالی که زدم ممکن است خانم مورد نظر به ما اعلام کند که قبلا کار قالیبافی کرده است. حدود یکسال سابقه پرداخت بیمه داشته است . علاقمند است در آزمون راهنمایی رانندگی یا کنکور دانشگاه شرکت کند. ما در این مرحله فقط اطلاعات کسب می‌کنیم و هنوز قرار نیست راهکاری ارائه دهیم .
قدم دوم طرح‌ریزی یک نقشه است. در مددکاری اجتماعی به این نقشه برنامه‌ی کمکی می‌گویند. این برنامه باید قدم به قدم با مشارکت و حضور فعالانه مددجو طرح ریزی شود زیرا نقش اصلی را در پیاده سازی و اجرای این برنامه او برعهده دارد. فراموش نکنید مددکار فقط نقش یک تسهیلگر و کاتالیزور را ایفا می‌کند. قرار است هر جا به حمایت و نیرو و توان و لابی مددکار نیاز بود او با تمام وجود اقدام کند اما قرار نیست به جای مددجو تصمیم بگیرد، عمل کند یا غصه بخورد. او مانند یک مربی در لحظات سخت تصمیم و عمل در کنار بازیکنش است اما نمیتواند به جای او شوت بزند. در مثال فوق ما پیشنهاداتی برای شرکت در آزمون فنی و حرفه‌ای قالیبافی به مددجو می‌دهیم. همچنین به او اطمینان خاطرمی‌دهیم که برای تامین هزینه حق بیمه میتوان از کمک خیرین استفاده نمود و پیشنهاداتی از این قبیل. ما هیچکدام از این پیشنهادات را به مددجو تحمیل نمی‌کنیم. ما فقط پیشنهاد را ارائه می‌دهیم و درباره ضرورت و اهمیتش مددجو را توجیه می‌کنیم اما تصمیم نهایی برای اجرا کردن تصمیمات با خود اوست .
مددکار اجتماعی فقط یک مشاور نیستقدم سوم: اجرای برنامه کمکی ممکن است . بخشی از این برنامه نیاز به حمایت مالی داشته باشد. وظیفه مددکار اینست که در قدم اول توان مالی واقعی مددجو و پتانسیل های او را براورد کند و درصورت نیاز جهت جذب مشارکت خیرین و سازمان حمایتی اقدام نماید. ممکن است همیشه نیاز به پول نباشد. با یک رایزنی کوچک با یک سازمان فرهنگی میتوان تخفیف های خوبی از آنها دریافت کرد. با شناسایی متخصصین خیری که حاضرند با ویزیت نیم بها مراجع خود را درمان کنند نیز می‌توانید کمک شایانی به مددجوی خود بکنید. در مورد مثال ذکر شده حالا باید دست به عمل بزنیم. به خیرین مختلف زنگ بزنیم. در مورد مددجو توضیح بدهیم. شرایط سخت مددجو را بصورت شفاف بیان کنیم. دلایل منطقی پشت این کمک کردن را برای خیر جا بیندازیم تا خیالش از بابت پولی که صرف می‌کند راحت باشد و بداند که در درست ترین راه خرج می‌شود .
نکته مهم اول: هر چه یک مددکار با افراد بیشتری مرتبط باشد عملکرد موفقیت آمیز تری خواهد داشت. این افراد لزوما نباید افراد خیلی مهم یا گردن کلفتی باشند همین‌که بتوانند یک قطعه از این پازل را سرجایش بگذارند کافیست. آنچه مهم است بزرگ بودن شبکه ارتباطی است. مطمئنا در ادامه مسیر و به مرور شما با افراد شاخص تر و مهم تری ملاقات خواهید کرد .
نکته دوم : یک مددکار حرفه‌ای باید این موضوع را بداند که نمیتواند به همه مددجوها کمک کند. او همچنین باید بداند که نمیتواند به یک مددجو در همه ابعاد یاری برساند. اگر غیر از این فکر کند جز اعصاب ناراحت و عذاب وجدان دائمی عایدی زیادی از این رشته جذاب و شورانگیز نخواهد داشت .
*ـمددکار اجتماعی
