مسئله پیچیده قبض برق علی کریمی!

نسیم‌آنلاین؛ سعید فضل زرندی: در چند روز اخیر، خبر قبض برق علی کریمی، بازیکن سابق فوتبال، و مصرف نجومی برق او در ویلای شخصی اش در لواسان جنجال‌برانگیز شد.

اولین بار خبرگزاری فارس بود که با انتشار قبض برق مهرماه علی کریمی، ادعا کرد کریمی با مصرف 7000 kwh برق در مهر ماه با قبضی 5میلیونی و 200 هزار تومانی مواجه شده و مجموعا در سال گذشته 47 میلیون تومان هزینه قبض برق پرداخته است.

فارس در ادامه ادعا می‌کند ارزش واقعی برق مصرفی علی کریمی در سال 170 میلیون تومان بوده و در نتیجه 123 میلیون تومان یارانه پنهان برق دریافت نموده است.

به نظر می‌رسد در رابطه با یارانه انرژی پرمصرف‌ها، چند گزاره غلط و درست در کنار هم به وجود آمده است. بیایید یک ‌به‌ یک این گزاره‌ها را بررسی کنیم:

آیا علی کریمی یک مشترک پرمصرف برق است؟

طبق اطلاعات وزارت نیرو 80 درصد خانواده‌های کشور کمتر از 300 واحد برق مصرف می‌کنند. در مقابل 0.2 درصد از خانواده‌ها، یعنی حدود 50 هزار خانواده، بیش از 6000 واحد برق مصرف می‌کنند.

آن 50 هزار خانواده به تنهایی 7 درصد برق خانگی، و آن 80 درصد مجموعا 50 درصد برق خانگی را مصرف می‌کنند.

علی کریمی نیز با مصرف 7000 هزار واحد برق در مهر ماه، و 6400 واحد به طور میانگین در سال گذشته، یکی از همین 50 هزار خانواده بسیار پرمصرف برق در کشور است.

آیا علی کریمی برق ارزان استفاده می‌کند؟

برای افراد کم مصرف، یعنی کسانی که در پله اول مصرف قرار دارند، قبض برق چیزی در حدود 10 هزار تومان ماهیانه درمی‌آید. برای یک فرد با مصرف متوسط در شهر تهران، برای حدود  200 واحد مصرف برق ماهیانه، قبض برق در حدود 30 هزار تومان می‌شود. یعنی برای شخصی با حداقل مصرف، قیمت هر واحد برق حدود 100 تومان، و برای کسی با مصرف متوسط در حدود 150 تومان درمی‌آید.

حالا ببنیم قیمت برق برای علی کریمی چقدر درآمده است؟ علی کریمی با مصرف 7000 واحد برق، با قبض 5 میلیون و 200 هزار تومانی مواجه شده، یعنی برای هر واحد برق 750 تومان باید بپردازد.

یعنی برق برای مشترکین پرمصرفی مثل علی کریمی، 7.5 برابر گرانتر از مشترکین کم‌مصرف و 5 برابر گرانتر از یک مشترک با مصرف متوسط درمی‌آید.

بنابراین نمی‌توان گفت برق به همان قیمتی که دست باقی مردم است به دست یک مشترک پرمصرف نیز می‌رسد، بلکه درواقع فاصله چندبرابری وجود دارد.

آیا علی کریمی از برق یارانه‌ای استفاده کرده است؟

بستگی دارد تعریف ما از یارانه چه باشد. برخی اقتصاددانان به تفاوت بین قیمت صادراتی (آنهم با نرخ دلار آزاد) و قیمت فروش داخلی، یارانه پنهان می‌گویند. این شیوه محاسبه از نظر بسیاری از کارشناسان مخدوش است چرا که هر کشوری قیمت‌های خودش را دارد و دلیل نمی‌شود قیمت هر کالایی را با قیمت کشورهای دیگر بسنجیم.

شیوه متداول‌تر محاسبه یارانه این است که ببینیم دولت برای تولید انرژی و رساندن آن به درب خانه مشترک چه میزان هزینه می‌کند و آنگاه این هزینه را با مبلغ پرداختی شخص مقایسه بنماییم.

در بالاترین برآورد ممکن، طبق اظهارات وزیر اسبق نیرو، مهندس چیت چیان، هزینه تولید تا توزیع برق در ایران 7.5 سنت است. شیوه محاسبه ایشان قابل خدشه است اما عجالتا این عدد را صحیح فرض می‌کنیم. در این صورت هزینه تولید هر واحد برق، با احتساب نرخ تسعیر ارز 15900 تومانی، 1192 تومان می‌شود. بدون شک محاسبه نرخ تولید برق توسط دولت با نرخ دلار آزاد صحیح نیست چرا که دولت در محاسبات خود دلار را بر اساس نرخ تسعیر به ریال تبدیل می‌کند.

بنابراین علی کریمی، در اینجا به عنوان نماد خانواده‌های بسیار پرمصرف، در هر واحد برق 442 تومان و در مجموع 3 میلیون تومان یارانه برق در ماه و 36 میلیون تومان یارانه در سال دریافت کرده است. این عدد کمتر از یک سوم 123 میلیون تومان ادعایی است.

در نظر داشته باشیم که عدد 7.5 سنت دست بالا محاسبه شده است، هم اکنون قیمت برق در غالب کشورهای اطراف که بعضا هیچ ادعایی بر پرداخت یارانه انرژی ندارند نیز کمتر از این است. برخی محاسبات واقع‌بینانه‌تر بیانگر هزینه تولید و توزیع بین 500 تا 800 تومانی برق است که در این صورت هزینه پرداخت شده توسط علی کریمی برابر یا حتی بالاتر از نرخ تمام شده درمی‌آید.

جمع بندی

اولا هشتاد درصد مردم ایران مصرف کاملا متعارفی در برق دارند و اگرهم یارانه‌ای دریافت می‌کنند، آن یارانه قیمت برق را در تناسب با میزان درآمد ایشان قرار داده است.

دوما شیوه محاسبه یارانه به صورت مقایسه با قیمت صادراتی با نرخ ارز آزاد غلط است. یارانه واقعی برق در بالاترین برآوردها، برای مشترکین پرمصرف کمتر از یک سوم یارانه پنهان ادعایی است. در بعضی برآوردها نیز هزینه پرداخت شده توسط مشترکین بسیار پرمصرف فاقد یارانه است.

در نهایت شایسته است وزارت نیرو با هرچه گرانتر کردن پله‌های بالای مصرف برای چند ده هزار خانواده پرمصرف، آنها را به نحوی جریمه نموده تا یا مصرف خود را کاهش بدهند یا هزینه بیشتری بپردازند. این کار حتما از گران کردن برق برای تمام مردم بهتر است!