فیش‌های حقوقی نجومی و چند سوال از دریافت‌کنندگان آن؛
آقای مدیر! چه قدر در صف وام ۳۰۰ میلیونی قرض‌الحسنه معطل شدید؟
راستی مدیرانی که از نبود منابع دم زده و اعطای وام ازدواج را نابخردانه میدانند، خودشان برای دریافت ۴۰۰ میلیون تومان وام ۴ درصد چقدر در صف دریافت این تسهیلات به انتظار نشسته‌اند؟!
گروه اقتصادی « نسیم آنلاین »- میثم مهرپور- انتشار فیش های حقوقی برخی از مدیران دولتی در هفته های اخیر که به فیش های نجومی معروف شد بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت. تا آنجا که این افشاگری‌ها اگر چه از بیمه مرکزی آغاز شد اما به بانک ها و برخی از وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی کشیده شده و به نظر می رسد این قصه سر دراز دارد. فارغ از دلایل ایجاد چنین رویه ای در نظام پرداخت ها که حفره های قانونی موجود یا عدم نظارت نهادهای ذیربط را می توان عمده دلیل وجود آن دانست، یکی از موضوعات قابل بحث در این ماجرا که کمتر به آن پرداخته شده است موضوع پرداخت تسهیلات بانکی ۴ درصد و گاها ۲ درصد به تعداد زیادی از مدیران دارای فیش های نجومی است. به طوری که اسناد منتشر شده در رسانه‌های عمومی و فضای مجازی از دریافتی افرادی چون رئیس و اعضای هیات مدیره صندوق توسعه ملی، مدیرعامل بانک رفاه، مدیران بانک تجارت، مدیران بیمه ای و... نشان دهنده دریافت تسهیلات چند صد میلیون تومانی با کارمزدهای کم است. قباحت این عمل زمانی مشخص می‌شود که اصولا دریافت وام به عنوان قرض در تعالیم اسلامی و اخلاقی در صورت عدم نیاز و اضطرار، امری مکروه محسوب می‌شود. از سوی دیگر در بانکداری بدون ربا چه در بخش تجهیز منابع تحت عنوان سپرده پذیری بانک ها و چه در بخش تسهیلات دهی، عقود مشخص و شرعی وجود دارد که در صورت رعایت این عقود سپرده گذاری و دریافت سود از بانک ها یا دریافت تسهیلات و بازپرداخت آن شرعی بوده و مشکلی از این حیث وجود ندارد. خارج از بررسی اجرا یا عدم اجرای صحیح این عقود که متاسفانه در بسیاری از موارد به صورت صوری بوده و اجرای بانکداری بدون ربا در کشور را با چالش های جدی مواجه کرده است. نکته حائز اهمیت این است که مدیرانی که پسوند کارگزاران نظام اسلامی را یدک می کشند این تسهیلات را بر چه مبنایی و با چه عنوان و تحت کدام عقود شرعی دریافت کرده اند؟ طبیعتا صاحبان حقوق های میلیونی این ارقام را به عنوان وام های ضروری برای ضرورت های زندگی دریافت نکرده اند که اگر اینگونه باشد جوانان جویای کار، در شرف ازدواج، بیماران صعب العلاج و... شایسته تر و صاحب حق تر از آنان نسبت به دریافت این تسهیلات هستند. جرم مدیران دولتی و صاحبان این فیش های نجومی و گیرندگان این تسهیلات رویایی زمانی آشکارتر و نقص در قوانین و نظارت ها زمانی عریان تر می شود که مروری گذرا بر نحوه و شرایط وام دهی سیستم بانکی کشور صورت گیرد. در این مقال به بررسی مجمل ۲ نمونه از تسهیلات پرداختی بانک ها اشاره می شود: ۱) چندی پیش بود که بعد از تصویب تسهیلات ۱۰ میلیون تومانی ازدواج از سوی مجلس، بانک ها رسما مخالفت خودشان با این مصوبه را اعلام کرده و عدم وجود منابع کافی برای ارائه این تسهیلات را دلیل عدم اجرای این مصوبه دانستند. حتی یکی از مدیران بانک مرکزی در نشستی خبری عنوان کرد: "اگر میزان تسهیلات ازدواج از ۳ میلیون تومان به ۱۰ میلیون تومان افزایش یابد به دلیل کمبود منابع موجود،زمان دریافت این تسهیلات طولانی ترخواهد شد." اگر چه در نهایت بانک مرکزی رضایت خود از اعطای این تسهیلات را اعلام کرد اما باید اذعان داشت بسیاری از جوانان متقاضی این تسهیلات حتی در صورت ارائه این تسهیلات، به واسطه هفت خوان بانک ها برای دریافت تسهیلات عطای آن را به لقایش می بخشند. ۲) در سال های گذشته ارائه تسهیلات به اقشار ویژه مانند خانواده های معظم شهدا و ایثارگران به عنوان بندی از قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مطرح شده است. طبق یکی از بندهای این قانون دولت موظف است برای خانواده های ایثارگران واجد شرایط در راستای تامین مسکن تسهیلاتی پرداخت کند. متاسفانه بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم پرداخت این تسهیلات به بهانه نبود منابع با کندی شدیدی مواجه شده است به طوری که برای مثال از حدود ۱۲۰۰ واجد شرایط ثبت نام کننده این تسهیلات در یکی از مناطق بنیاد شهید تهران در سال ۹۴، تنها حدود ۳۰۰ نفر موفق به دریافت نامه معرفی به بانک شده اند که بخشی از این افراد نیز هنوز موفق به دریافت این تسهیلات نشده اند. البته مواردی از این قبیل فارغ از عدم اعطای تسهیلات به واحدهای تولیدی - از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم و ریاست یکی از صاحبان این فیش های نجومی و تسهیلات رویایی بر آن است- حال سوال این است مدیرانی که در چند روز اخیر در پی افشای فیش های حقوقی شان روزه سکوت گرفته و حالا بعد از گذشت چند روز با وقاحت تمام دست پیش گرفته و بعضا منکر همه چیز می شوند پاسخ دهند: آیا کارمندان آنها یا مردم کوی و برزن حتی در خواب هم می توانند چنین تسهیلاتی را تصور کنند؟ راستی مدیرانی که از نبود منابع دم زده و اعطای وام ازدواج را نابخردانه دانسته و انتظار در صف های دریافت تسهیلات چند میلیون تومانی برای آغاز زندگی جوانان را امری طبیعی می دانند! خودشان برای دریافت ۴۰۰ میلیون تومان وام ۴ درصد چقدر در صف دریافت این تسهیلات به انتظار نشسته اند؟!
میثم مهرپور- پژوهشگر اقتصادی
