فعال‌سازی دیپلماسی انرژی در سفر به قطر
هفته جاری قرار است اجلاس مجمع سران کشورهای صادرکننده گاز در قطر برگزار شود که بناست ایران نیز به عنوان دومین دارنده ذخایر گازی دنیا در آن حضور داشته باشد.
بر همین اساس، رئیس‌جمهور کشورمان در سفر روز دوشنبه خود به قطر رایزنی‌ها و دیدارهایی را در راستای همکاری‌های دوجانبه در سوآپ گاز، طرح مواضع مشترک در بازارهای جهانی و تشکیل کارگروه مطالعات مشترک پارس جنوبی خواهد داشت.
در این سفر دوروزه همچنین مذاکرات و انعقاد قرارداد با قطر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان گاز طبیعی مایع در جهان از یک سو می‌تواند حجم صادرات را افزایش دهد و از سوی دیگر صادرات گاز قطر به کشورهای همسایه را از طریق خط لوله سراسری ایران رقم بزند تا بدین ترتیب کشورمان در ترانزیت منطقه‌ای گاز نقش محوری داشته باشد.
چنان که محمدمهدی علیزاده، کارشناس انرژی نیز در مصاحبه‌ای گفته است: «ضروری است با توجه به ظرفیت بالای صادرات گاز قطر و منقضی شدن بخشی از قراردادهای صادرات LNG این کشور با هدف صادرات، سوآپ و یا ترانزیت به کشورهای همسایه از جمله پاکستان، عراق، ترکیه، کویت و یا حتی هند که زیرساخت‌های آن نیز قابل تأمین است نسبت به انعقاد قرارداد با این کشور اقدام شود، موضوعی که می‌تواند در سفر سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان به قطر برای شرکت در نشست مجمع صادرکنندگان گاز دنیا مورد پیگیری قرار گرفته و سنگ بنای آن گذاشته شود».
از سوی دیگر حسن بویری، معاون نظارت بر تولید شرکت ملی نفت ایران نیز در اظهارنظری درباره این موضوع تصریح کرده: «ایران در حاشیه این مجمع می‌تواند درباره صادرات گاز به اتحادیه اروپا، چین، هند، ژاپن و کره جنوبی مذاکراتی داشته باشد تا به شرط برداشته شدن تحریم‌ها از ظرفیت‌های موجود خالی ال‌ان‌جی در قطر، عمان و امارات استفاده کند و یا از طریق خط لوله انتقال در ترکیه بخشی از نیازهای اروپا را با توجه به مشکلاتی که روسیه برای صادرات گاز به اروپا ایجاد کرده، تأمین کند و یا درباره انتقال گاز از طریق خط لوله صلح که به سوی پاکستان و هند کشیده شده پس از لغو تحریم‌ها مذاکراتی داشته باشد. همچنین ایران و قطر می‌توانند جلسات متداول برای چگونگی بهره‌برداری و توسعه از میدان مشترک گازی پارس جنوبی داشته باشند و ضریب بازیافت از این میدان را برای هر دو طرف بهینه کنند تا هیچ کدام از طرفین متضرر نشوند».
فراهم‌سازی شرایط صادرات به اروپا
در همین زمینه مرتضی بهروزی‌فرد، کارشناس حوزه انرژی در گفت‌وگو با قدس درباره فرصت‌های حضور ایران در اجلاس اوپک گازی و فعال‌تر ساختن نقش کشورمان در عرصه انرژی جهانی، اظهار کرد: حضور ایران در عرصه‌های بین‌المللی و نقش‌آفرینی می‌تواند برای جایگاه اقتصادی و سیاسی کشور مفید باشد که اجلاس مجمع اوپک گازی یکی از همین عرصه‌هاست. حضور ایران در اجلاس مجمع سران کشورهای صادرکننده گاز می‌تواند فرصت مناسبی در راستای مذاکرات با دیگر اعضای مجمع اوپک گازی و نیز صادرکنندگان بزرگ جهانی باشد و زمینه افزایش صادرات را رقم بزند.
بهروزی‌فرد افزود: متأسفانه در حال حاضر حجم گسترده مصرف گاز را در داخل کشور شاهد هستیم، از سوی دیگر طی ۴۰سال گذشته نیز تحت تأثیر تحریم‌های مختلف اقتصادی و انرژی بوده‌ایم که موجب شده سرمایه‌گذاری صحیحی در کشور صورت نگیرد و تولیدمان عملاً متناسب با ذخایر گازی کشور نبوده و همین عوامل موجب شده تا جایگاه چندانی در بازارهای انرژی جهانی به ویژه بازار گاز نداشته باشیم، با این حال حضور در اجلاس اوپک گازی و گسترش ارتباطات با دیگر کشورهای اثرگذار و نیز ایجاد ارتباطات جدید به خصوص با کشورهای توسعه یافته می‌تواند زمینه‌ساز حضور پررنگ ایران در بازار جهانی باشد.همان طور که به خوبی می‌دانید در حال حاضر اروپا تشنه گاز است و به شدت تمایل دارد از میزان وابستگی خود نسبت به گاز روسیه بکاهد، در چنین شرایطی یکی از عرصه‌های مفید این است که کشورمان امکان صادرات به اروپا را پیدا کند. از سوی دیگر، این گونه تعاملات می‌تواند دیگر دستاوردها و گشایش اقتصادی را در پی داشته باشد. ایران زمانی می‌تواند به عنوان یک صادرکننده بزرگ در بازار جهانی گاز نقش فعالی داشته باشد که بتواند توانمندی‌ها و امتیازاتش را مطرح کند و سیاست‌ها و برنامه‌های خود در حوزه انرژی را به عنوان عضوی تأثیرگذار در مجمع کشورهای صادرکننده گاز به دیگر اعضا معرفی کند. این در حالی است که ایران دومین کشور دارنده ذخایر گاز دنیاست اما تاکنون نتوانسته جایگاهی متناسب با این ذخایر در بازار جهانی داشته باشد.
عامل ایفای نقش فعال در اوپک گازی
وی بیان کرد: در واقع صادرات متناسب با میزان ذخایر موجود می‌تواند کشور را در عرصه بازاریابی یا تجارت گازی موفق سازد و همین عامل نیز به صورت خودکار موجب ایفای نقش فعال ما در اوپک گازی و تأثیرگذاری در تصمیم‌ها و برنامه‌های این مجمع شود. البته علت‌های بسیاری در تضعیف جایگاه کشور در عرصه معادلات گازی و عدم ورود به بازارهای جهانی دخیل هستند که جدای از مصرف بالای گاز داخلی، باید گفت تشدید اثرات تحریم انرژی در سال‌های اخیر موجب شده تا نتوان آخرین فناوری‌های مدرن و سرمایه کافی این عرصه را جذب کرد و در داخل کشور به کار گرفت و توسعه داد.
بهروزی‌فرد تصریح کرد: بنابراین با رفع تحریم‌های نفت و گاز و پس از آن ورود شرکت‌های بزرگ به کشور می‌توان چشم‌انداز بسیار روشن و امیدبخشی برای توسعه صنعت گاز ترسیم کرد. البته از یک سو با اندک صادرات کنونی که به کشورهایی مانند عراق و ترکیه داریم و از سوی دیگر با توجه به بالا رفتن مصارف خانگی گاز در فصل زمستان که اوج مصرف است، برای تأمین گاز نیازمندیم صنعت تجارت گاز را تحت فشار قرار دهیم و در نتیجه امکان صادرات به میزان اندک نیز امکان‌پذیر نباشد. اگر بخواهیم با همین روال پیش برویم، مسلماً نه تنها امکان افزایش صادرات نخواهیم داشت بلکه بایستی از حجم فعلی صادرات نیز بکاهیم. بدین ترتیب برای اینکه به واردکننده گاز تبدیل نشویم، نیاز است سرمایه‌گذاری کافی صورت بگیرد و جلو افت فشار گرفته شود و حوزه‌های جدیدی وارد مدار تولید گردد تا مصرف بالای داخلی موجب تراز منفی نشود.
