4 میلیارد دلار سرمایه ایرانی در جیب همسایه

بر اساس آنچه مرکز آمار ترکیه اعلام کرده است از سال 2019 تا 10 ماهه سال 2021،  ایرانی‌ها 19 هزار و 800 واحد مسکونی در کشور ترکیه خریداری کردند. اگر متوسط قیمت مسکن در ترکیه 200 هزار دلار در نظر گرفته شود، طی مدت یاد شده 3 هزار و 960 میلیون دلار از کشور خارج شده است، یعنی ایرانی‌ها به ارزش 80 هزار و 570 میلیارد تومان در ترکیه سرمایه‌گذاری کردند.
رضا کامی عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران درباره خروج ارزهای ایران به ترکیه گفت: «طی شش ماه گذشته، ایرانی ها مقام اول در خرید ملک از ترکیه را داشته اند و این امر نشان می‌دهد که سرمایه‌های کشور ما به سمت این کشور همسایه در حال هدایت شدن است.»

او درادامه گفت:«طی چند وقت اخیر و در راستای کاهش ارزش لیر، خیلی از ایرانی‌ها به سمت ترکیه رفتند تا واحد مسکونی خریداری کنند؛ اما دولت ترکیه اخیراً اعلام کرده است که کاهش ارزش لیر در برابر دلار را جبران خواهد کرد و اکنون شاهد آن هستیم که وضعیت لیر در برابر دلار رو به بهبود است.»

عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با تأکید بر اینکه یکی از اشتباه های بزرگی که برخی از مردم انجام دادند، تبدیل دلار به لیر بود، تصریح کرد: «از آنجا که ترکیه کاهش ارزش لیر در برابر دلار را جبران خواهد کرد، افرادی که به این سمت رفتند، متضرر می‌شوند.»

چگونه دولت گذشته، ترکیه را جذاب کرد؟

طی سال‌های اخیر در فضای مجازی و شبکه‌های تلویزیونی ایرانی زبان خارج از کشور تبلیغات وسیعی نسبت به خرید ملک در ترکیه صورت گرفته و این امر مردم و صاحبان پول کشورمان را تشویق به خرید ملک از این کشورهمسایه کرده است. از طرفی برخی‌ها برای گرفتن اقامت سراغ ترکیه رفتند، هر چند که گفته می‌شود دیگر ترکیه به ازای خرید ملک اقامت نمی‌دهد ولی برخی از منابع می‌گویند هر فردی که در ترکیه ملکی به ارزش 250 هزار دلار به بالا خریداری کند، می‌تواند شهروندی ترکیه را بگیرد.

یکی از سؤالات این است که چرا حضور و سرمایه‌گذاری در ترکیه مورد اقبال عموم قرار گرفته است؟ کارشناسان، سیاست‌های دولت گذشته را عامل حضور ایرانیان در ترکیه می‌دانند. از آنجا که دولت های یازدهم و دوازدهم ثبات در تصمیم‌گیری نداشته و همواره مانعی بر سر راه تولید و سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کرده است، صاحبان پول انگیزه و تمایل خود به سرمایه‌گذاری در کشورمان را از دست دادند. تمام فعالان اقتصادی به این امر اذعان دارند که دولت گذشته با تصمیم‌های آنی، یک شبه و بعضاً فاقد رعایت مباحث کارشناسی، اجازه نداده است که اقتصاد جریان طبیعی خود را داشته باشد. نکته دیگر آنکه دولت گذشته در مهار قیمت مسکن ناکام بود، در شرایطی که دارندگان پول امکان خرید خانه در کشورشان را نداشتند، در ترکیه فرصت‌های زیادی برای خانه‌دار شدن وجود داشت.

دولت گذشته بخصوص عباس آخوندی (وزیر اسبق راه و شهرسازی) اعتقادی به مسکن مهر نداشت و حتی برای اتمام پروژه‌های نیمه تمام مسکن مهر که مردم در آن با هزاران امید سرمایه‌گذاری کرده بودند، مانع تراشی می‌کرد. لذا متعهد نبودن به پروژه‌های گذشته و عدم ساخت مسکن جدید باعث شد که روز به روز کمبود مسکن بیشتر حس شود؛ آن هم در شرایطی که سالانه در ایران باید  800هزار تا یک میلیون میلیون مسکن ساخته شود. طبیعی است با رخدادهایی که به آن اشاره شد تمایل به سرمایه‌گذاری در ترکیه روزافزون شود.

 عراق در صدر

این عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران همچنین با استناد به اعداد و ارقام به روز مرکز آمار ترکیه درباره خرید ملک در ترکیه به «ایران» گفت: «در سال 2019 ایرانیان 5 هزار و 423 واحد ملک در ترکیه خریداری کردند که بر این اساس کل املاکی که ترکیه به اتباع خارجی فروخته، 45 هزار و 483 واحد بوده است؛ در این سال رتبه اول را عراق و رتبه دوم را ایران در خرید ملک داشته است.»

او افزود:«در سال 2020، در حدود 7 هزار و 189 واحد مسکونی، ایرانی‌ها ملک از ترکیه خریداری کردند که کل فروش سال ترکیه به اتباع خارجی 40 هزار و 412 واحد بوده است. در این سال میزان خرید ملک ایران و عراق تقریباً برابر بوده است.»

خرید ملک از 50 هزار دلار

عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: «در 10 ماهه سال 2021 ایرانیان بیش از 7هزار و 188واحد مسکونی از ترکیه خریداری کردند که در این میان کل فروش دولت ترکیه به اتباع خارجی 43 هزار و 372 واحد بوده است که بر این اساس ایرانی‌ها به رتبه اول و عراقی‌ها به رتبه دوم رسیدند.»

او با بیان اینکه قیمت ملک در ترکیه از 50 هزار دلار تا بیش از یک میلیون دلار است، اظهارداشت: «به طور متوسط ایرانی‌ها برای خرید ملک در کشور ترکیه در حدود 200 هزار دلار پرداخت می‌کنند.»

پولی که از کشور طی سال‌های گذشته خارج شده تنها مربوط به خرید ملک نیست، حضور گردشگران ایرانی هم در ترکیه رونق داشته است؛ البته طی دو سال گذشته به خاطر شیوع ویروس کرونا و بسته بودن مرزهای مشترک، آمار گردشگری ایران پایین آمده است ولی گویا با کاهش ارزش لیر، تعداد زیادی از مردم تمایل دارند به این کشور همسایه مسافرت داشته باشند.رضا کامی با استناد به اعداد مرکز آمار ترکیه به «ایران»، گفت: «در سال 2019، بیشترین گردشگر ترکیه متعلق به کشور روسیه با 7 میلیون و 17 هزار نفر بوده است، آلمان با 5 میلیون و 27 هزار نفر، بلغارستان با 2 میلیون و 713 هزار نفر و انگلیس با 2 میلیون و 562 هزار نفر به ترتیب رتبه‌های دوم، سوم و چهارم را به خود اختصاص دادند. در این میان تعداد گردشگران ایرانی به ترکیه در سال یاد شده 2 میلیون و 102 هزار نفر بوده است که بدین جهت رتبه پنجم گردشگری به کشورمان می‌رسد.»

او درباره میزان گردشگری ترکیه در سال 2020 (شیوع ویروس کرونا)، افزود: «در این سال 352 هزار و 577 ایرانی به ترکیه رفتند که بر این اساس رتبه ایران به عدد 8 رسیده بود. در همین سال روسیه با 2 میلیون و 128 هزار نفر گردشگر، بلغارستان با یک میلیون و 242 هزار نفر و آلمان با یک میلیون و 118 هزار نفر به ترتیب رتبه‌های اول تا سوم گردشگری ترکیه را داشتند؛ کشورهای اوکراین، انگلیس، گرجستان و عراق هم رتبه‌های چهارم تا هفتم را ثبت کردند.»

عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه مرکز آمار ترکیه هنوز تعداد گردشگران 2021 خود را اعلام نکرده است، گفت: «به نظر می‌رسد در سال‌جاری تعداد گردشگران ایرانی به ترکیه افزایشی بوده باشد، دلیل اصلی این اتفاق کاهش ارزش لیر است.»

همانطور که در سایر رسانه‌ها آمده است رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، تصمیم گرفت در زمان رکود اقتصادی حاصل از کرونا، نرخ سود بانکی را در چند نوبت کاهش دهد و با اجرای این تصمیم بود که افت پول ملی این کشور آغاز شد. داده‌های رسمی ماه نوامبر (نیمه آبان تا نیمه آذر امسال) نشان داد که تورم در ترکیه نسبت به سال گذشته به ۲۱.۳ درصد رسیده است، اگرچه تحلیلگران تخمین می‌زنند که این تورم احتمالاً بالاتر است.

افزایش حجم نقدینگی، کاهش نرخ سود بانکی، افزایش تورم و افزایش بدهی‌های خارجی، از مهم‌ترین عوامل سقوط ارزش ذاتی پول ملی ترکیه محسوب می‌شود. با وجود این شرایط، همچنان اردوغان رئیس‌جمهور این کشور، با افزایش نرخ‌های بهره مخالف و معتقد است که این نرخ‌ها باعث افزایش تورم می‌شود.
 

دردسرهای خرید از ترکیه

رضا عابد گناباد، کارشناس مسائل ترکیه گفت:«تبلیغات گسترده در فضای ماهواره‌ای باعث شد که مردم ایران از فضای داخلی ناامید شوند و به سمت سرمایه‌گذاری در ترکیه بروند، لذا سرمایه های دهک‌های متوسط و رو به بالای جامعه به ترکیه رفتند.»
او با بیان اینکه خرید ملک در ترکیه دردسر دارد و متأسفانه مردم نسبت به قوانین و چالش‌های این کشور آشنا نیستند، افزود:«در حال حاضر اقتصاد ترکیه ثبات ندارد و همین امر می‌تواند یک مانع جدی باشد، صاحبان پول و ثروت باید بدانند کشوری که با تنش روبه‌رو شده است، سرمایه‌گذاری و حتی خرید ملک در آن اشتباه است و حتی باعث می‌شود که برخی‌ها سرمایه اصلی خود را از دست بدهند.»کارشناس مسائل ترکیه گفت: «به مردم توصیه می‌کنم به جهت ساختار متزلزلی که ترکیه دارد، سرمایه‌گذاری انجام ندهند.»