دیپلماسی واکسن؛ چرخش خاورمیانه
شاید در طرح کلی، دیپلماسی واکسن معنای زیادی نداشته باشد. کشورها باید کنترل ویروس را بدست آورند و روس‌ها و چینی‌ها راه حل های مقرون به صرفه‌ای ارائه می‌دهند. قبلاً هرگز کسی واقعاً خواهان محصولات روسی یا چینی نبود، اما به نظر می‌رسد در مورد واکسن دیگر چنین چیزی مطرح نیست.
نسیم‌آنلاین: فارین پالیسی در تحلیلی می‌نویسد: در چند سال اخیر مصر بیش از اوایل دهه ۱۹۷۰ برای خرید تجهیزات دفاعی از روسیه هزینه کرده است. قاهره همچنین رابطه اقتصادی قابل توجهی با پکن ایجاد کرده است. در سال ۲۰۱۷، ترکیه سیستم دفاع هوایی S-۴۰۰ روسیه را خریداری کرد و روابط تجاری و دیپلماتیک خود را با چین گسترش داد. عربستان سعودی و امارات متحده عربی فرش‌های قرمز خود را در سال ۲۰۱۹ برای ولادیمیر پوتین پهن کردند و این در حالی بود که شیء جینپینگ، رئیس جمهور چین، سه روز را در امارات گذراند.
هر کسی که در واشنگتن متوجه تحولات است می‌داند که شرکای آمریکا در خاورمیانه با رقبای واشنگتن در رابطه هستند. پکن و مسکو در خاورمیانه سرمایه گذاری کرده‌اند، اخیراً، آنها (چین و روسیه) ابزار جدیدی برای نفوذ اضافه کرده‌اند و این ابزار جدید واکسن‌های ویروس کرونا هستند.
پذیرش سریع واکسن Sinopharm توسط مصر نیز بخشی از تلاش قاهره برای تبدیل شدن به یک مرکز منطقه‌ای برای تولید و توزیع واکسن، از جمله واکسن روسی است
بهار گذشته، اصطلاح «دیپلماسی ماسک» برای توصیف روشی که چین سعی در پیشبرد نفوذ جهانی خود از طریق تهیه تجهیزات محافظت شخصی به کشورهای نیازمند داشت، محبوبیت یافت. اکنون «دیپلماسی واکسن» را داریم که تعداد زیادی از شرکای خاورمیانه‌ای آمریکا برای محصولات روسی یا چینی ثبت نام می‌کنند. هیچکس به طور قطعی نمی‌داند که آیا واکسن روسی Sputnik V یا واکسن‌هایی چینی Sinopharm و Sinovac مؤثر هستند یا اثرات سو دارند، اما موضوع برای چین و روسیه ممکن است فراتر از این باشد.
ممکن است درباره این تغییرات مطالب بیشتری بخوانید. ویروس جدید کرونا کشورها را به زانو درآورده است، اگرچه خاورمیانه عملکرد بهتری داشته است. برخی از رهبران منطقه ممکن است محاسبه کنند که واکسن‌های ارزان قیمت تولید شده در روسیه و چین بهتر از هیچ هستند، حتی اگر اطلاعات علمی درباره آنها خیلی کامل نباشد. هنوز هم دشوار است که ببینیم چگونه پذیرای واکسن‌های ساخت روسیه و چین در میان دوستان ایالات متحده در منطقه به تغییرات گسترده‌تر در نظم منطقه‌ای متصل می‌شود.
یک سفر کوتاه در خاورمیانه میزان نفوذ دیپلماسی واکسن را بسیار راحت مشخص می‌کند. در اواخر دسامبر، مصر واکسیناسیون کارکنان مراقبت‌های بهداشتی را با واکسن Sinopharm ساخت چین آغاز کرد. با توجه به اینکه هیچکس واقعاً نمی‌داند این ویروس تا چه اندازه بر جامعه مصر تأثیر گذاشته است، منطقی است که «عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهور مصر، باید از جایی که می‌تواند کمک بگیرد، این کار را انجام بدهد و با توجه به میزان سرمایه گذاری پکن در این کشور، رهبران مصر برای حفظ روابط محکم با چین هر دلیلی دارند - از جمله استقرار یکی از محصولات آزمایشی.
پذیرش سریع واکسن Sinopharm توسط مصر نیز بخشی از تلاش قاهره برای تبدیل شدن به یک مرکز منطقه‌ای برای تولید و توزیع واکسن، از جمله واکسن روسی است.
ترکیه نیز مانند رقیبان خود در سراسر مدیترانه واکسیناسیون شهروندان خود را با واکسن ساخت چین آغاز کرده است
دقیقاً به همان سبک جمال عبدالناصر و سبک واقعی «خنثی سازی مثبت» که در آن مصری‌ها سعی در بازی با قدرت‌های بزرگ داشتند تا حداکثر منافع را از هر یک بدست آورند، قاهره همچنین قرار است ۵۰ میلیون دوز واکسن فایرز (Pfizer) و «استرا زنکا» (AstraZeneca) را دریافت کند. این نشان دهنده روشی است که در آن مصریان روابط کلی خود را با چین، روسیه، ایالات متحده و اروپا مشاهده می‌کنند. مصری‌ها نمی‌خواهند از آنها بخواهند تیم انتخاب کنند زیرا دیگر نیازی به انتخاب تیم ندارند.
ترکیه نیز مانند رقیبان خود در سراسر مدیترانه، واکسیناسیون شهروندان خود را با واکسن ساخت چین آغاز کرده است. آزمایشات فاز ۳ محصول Sinovac تا فوریه پایان نمی‌یابد، اما دولت ترکیه مقررات خود را در مورد واکسن‌ها تغییر داده تا روند را سریع‌تر انجام دهد. این نشان می‌دهد که اوضاع در ترکیه بدتر از آن است که دولت مایل باشد اجازه بروز آن را دهد و این شرایط بد در زمانی رخ می‌دهد که آنکارا با شرکای سنتی خود در اروپا و ایالات متحده وارد تنش شده است. اگرچه ترکیه در حال دریافت یک محموله متوسط از واکسن‌های فایرز است، اما به نظر می‌رسد دولت آنکارا بیشتر مشتاق به کار با روسیه و چین است. چند هفته پس از اعلامیه واکسن چینی Sinovac، ترکیه اعلام کرد که واکسن روسی Sputnik V را در داخل تولید می‌کند. مقامات ترکیه هنوز متعهد به استفاده از واکسن بر روی شهروندان خود نشده‌اند، اما این مسیری است که به وضوح در آن حرکت می‌کنند. مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه پس از جلسه‌ای در سوچی به همراه همتای روس خود، اظهار داشت که ترکیه قبل از استفاده خواستار دریافت اطلاعات فنی مربوط به واکسن Sputnik V است.
درست است که ترکیه و روسیه در وضعیت (جبهه‌های مختلف) مختلف درگیری‌های منطقه‌ای قرار دارند، اما آنها موفق شده‌اند که این اختلافات را در خدمت اهداف بزرگ‌تر خود مهار و تقسیم کنند؛ به ویژه، تمایل آنکارا برای استقلال از غرب و علاقه مسکو در تضعیف اتحاد غرب و اختلاف افکنی در اتحادیه اروپا. اینکه ترک‌ها و روس‌ها روی واکسن با هم کار می‌کنند احتمالاً باعث نجات جان انسان‌ها خواهد شد، اما اهداف استراتژیک را نیز پیش می‌برد. وقتی نوبت به چین می‌رسد، مانند تقریباً همه افراد دیگر در جهان، مقامات ترکیه می‌خواهند از روابط تجاری و وزنه تعادل بالقوه ایالات متحده بهره مند شوند، حتی اگر این به معنای سازش در اصول آن در مورد اویغورها باشد.
کشورها در برابر عقب نشینی ایالات متحده و دو قطبی شدن سیاست‌های آمریکا که واشنگتن را از یک شریک دیپلماتیک، نظامی و اقتصادی مؤثرتر تنزل می‌دهد، چین و روسیه را به عنوان گزینه‌های جایگزین و قابل قبول انتخاب می‌کنند
این یک وضعیت پیچیده در خاورمیانه است به عبارت دیگر شرکای آمریکا در منطقه خلیج فارس مخلوطی از واکسن‌ها را انتخاب کرده‌اند؛ سعودی‌ها واکسن فایرز را تهیه کرده‌اند و قطری‌ها از هر دو واکسن فایرز (Pfizer) و مدرنا (Moderna) استفاده می‌کنند. عمان و کویت از واکسن فایرز استفاده می‌کنند، اما بحرین نیز مانند امارات با واکسن چینی به جلو حرکت کرده است.
از حاکم دبی، شیخ محمد بن راشد آل مکتوم، در حال دریافت واکسن چینی سینوفرم (Sinopharm) عکس گرفته شد. تردیدی وجود ندارد که بحرینی‌ها و اماراتی‌ها توانایی تهیه محصولات گران قیمت فایرز و مدرنا را دارند و احتمالاً از آنها نیز استفاده خواهند کرد، اما به نظر می‌رسد واقعیت این است که هر دو کشور با واکسن چینی Sinopharm نسبتاً سریع به جلو حرکت کرده‌اند و این انعکاس دهنده وضعیتی است که در خلیج فارس در حال رخ دادن است؛ کشورها در برابر عقب نشینی ایالات متحده و دو قطبی شدن سیاست‌های آمریکا که واشنگتن را از یک شریک دیپلماتیک، نظامی و اقتصادی مؤثرتر تنزل می‌دهد، چین و روسیه را به عنوان گزینه‌های جایگزین و قابل قبول انتخاب می‌کنند.
شاید در طرح کلی، دیپلماسی واکسن معنای زیادی نداشته باشد. کشورها باید کنترل ویروس را بدست آورند و روس‌ها و چینی‌ها راه حل های مقرون به صرفه‌ای ارائه می‌دهند. قبلاً هرگز کسی واقعاً خواهان محصولات روسی یا چینی نبود، اما به نظر می‌رسد در مورد واکسن دیگر چنین چیزی مطرح نیست.
آمریکایی‌ها نگران چالش چین و روسیه هستند اما عدم حضور ایالات متحده در مبارزه با ویروس کرونا در مکان‌های مختلف مهم جهان، از جمله خاورمیانه، آشکار است. به نظر می‌رسد کنترل و سپس تلاش برای از بین بردن بیماری‌های عفونی امری در دسترس است که می‌توان با آن قلب و ذهن منطقه را به دست آورد.
