افتتاح رصدخانه ملی برگرفته از فشارهای خارج از ساختار علمی کشور بود
انجمن نجوم ایران، برگزاری مراسم رونمایی از رصدخانه ملی را بیشتر اقدامی نمادین و برگرفته از فشارهای غیر کارشناسی خارج از ساختار دانشگاهی و پژوهشی دانست که می‌تواند آینده این پروژه کلان ملی را به مخاطره اندازد.
به گزارش نسیم‌آنلاین به نقل از ایسنا ؛ روز دوشنبه ۸ تیر ماه با حضور مجازی رییس جمهور، رصدخانه ملی ایران به عنوان یکی از بزرگترین پروژه کلان ملی کشور در حالی افتتاح شد که به دلیل افتتاح این طرح با تلسکوپ بدون آینه، با انتقادات زیادی از سوی جامعه علمی کشور همراه شد.
دکتر خسروشاهی مجری این طرح با تاکید بر اینکه برای برگزاری این مراسم واژه مناسبی انتخاب نشده است، برگزاری این آیین در روز ۸ تیرماه را با عنوان جشنی برای طرح کلانی که با حمایت‌های دولتی به مرحله بعد یکی لایه نشانی شیشه تلسکوپ رسیده است، یاد می‌کند.
انجمن نجوم ایران طی انتشار بیانیه‌ای درباره رصدخانه ملی ایران نیز با انتقاد نسبت به افتتاح زودهنگام مهمترین طرح کشور در حوزه نجوم تاکید دارد که رونمایی نابهنگام از رصدخانه بیشتر اقدامی نمادین بود و برگرفته از فشارهای غیر کارشناسی خارج از ساختار دانشگاهی و پژوهشی؛ اقدامی که می‌تواند آینده این پروژه کلان ملی را به مخاطره اندازد و فراتر از آن، روند نجوم حرفه‌ای را در کشور با نابسامانی روبرو کند.
این انجمن همچنین از تمامی محققانی که در این پروژه همکاری داشتند و دارند، تشکر و قدردانی کرده و قول برگزاری نشستی با حضور مسؤلان عالی رتبه طرح رصدخانه را تا دو ماه آینده داده است.
متن بیانیه انجمن نجوم ایران به این شرح است:
"ایران کشوری است با ریشه‌های تمدنی و علمی کهن بوده که در تمام دوران پرفراز و فرود تاریخ خود، دانش و منزلت آن از جایگاهی ویژه برخوردار بوده است. نجوم هم از جمله علومی است که ریشه‌هایی عمیق و پرافتخار در تاریخ علم ایران دارد. اگرچه امروزه جایگاه ایران در نجوم نوین جهانی شایسته نام ایران و جامعه علمی کشور نیست؛ عموم جامعه علمی نجوم کشور بر این باورند که با درایت، مدیریت و خرد جمعی و نیز همدلی و هم‌افزایی علمی می‌توانیم در آینده‌ای نه چندان دور، در پله‌ای متناسب با توان علمی کشور بایستیم.
بیش از دو دهه است که جامعه نجوم ایران ضرورت وجود یک رصدخانه ملی را دریافته است؛ رصدخانه‌ای که می‌تواند با تاسیس و بهره‌برداری اصولی، مطابق با استانداردهای نجومی دنیا، در سطح ملی و بین‌المللی، گامی بزرگ و تاثیرگذار برای جامعه علمی ایران به شمار رود. همچنین زیر ساخت‌های انسانی، فنی، علمی و اقتصادی آن سهم بسزایی درتثبیت توسعه علمی کشور داشته باشد. به عبارتی رصدخانه ملی ایران متناسب با استانداردهای علمی و نیازهای کشور، چنانچه مسیر تحولی درستی را طی کند، می‌تواند میراث ماندگاری برای هموار ساختن نظام‌مند آموزش و تحقیق نجوم حرفه‌ای ایران باشد.
ابعاد گسترده فنی، علمی و نیروی انسانی پروژه‌های بزرگ در عصر حاضر، روندها، فرآیندها و شاخص‌های مشخص و دقیقی دارد. اجرای چنین پروژه‌هایی نیز، ظرافت، ظرفیت و استانداردهای معینی را در تمام مراحل می‌‍طلبد. علاوه بر تولید قطعات و فراهم ساختن ابزارهای ضروری نرم افزاری و سخت افزاریِ اجتناب ناپذیر که گام‌های اولیه است، پایش و بازبینی اهداف علمی، کارگروه‌های علمی داخلی و خارجی برای هر چه موفق‌تر شدن اهداف پروژه، امری لازم الاجرا است.
به بار نشستن و دستاورد نهایی چنین پروژه‌هایی در سایه همکاری مستمر، گفت‌وگوهای سازنده و همراهی جامعه علمی امکان پذیر است. ساخت و بهره برداری اصول‌مند هم جز با کار گروهی سامان‌مند و شفاف ممکن نخواهد بود.
پروژه ساخت و بهره‌برداری از رصدخانه ملی ایران هم از اصول یادشده جدا نیست. بی شک تلاش‌های صورت گرفته در مسیر رشد این پروژه پر افتخار، در پی سالیان متوالی و نیز مشکلات پیرامون آن، دور از چشم انجمن نجوم ایران نبوده و نیست و صد البته که شایسته قدردانی و ارج نهادن. زحمات تمام افرادی که در ساخت این رصدخانه تلاش کرده و می‌کنند، بر کسی پوشیده نیست؛ با این حال به نظر می‌رسد، برخی ابعاد فنی، چشم اندازهای علمی و روند توسعه انسانی آن برای خانواده نجوم ایران، با عدم شفافیت همراه گشته است.
به رغم تمام تلاش‌ها و نیز ابهاماتی که در روند رونمایی از رصدخانه ملی وجود داشت، انجمن نجوم ایران در جایگاه نهاد رسمی، رسالت خود می‌داند با بررسی شواهد، مستندات و گفت‌وگوها از ابهامات بکاهد و برتلاش اصولی صورت گرفته، صحه بگذارد و در غیر این صورت ناتوان از ارائه پاسخی دقیق به جامعه علمی کشور خواهد بود.
با وجود تمام کوشش‌های صورت گرفته پیشین و حال حاضر، انجمن نجوم ایران معتقد است رونمایی نابهنگام از رصدخانه بیشتر اقدامی نمادین بود و برگرفته از فشارهای غیر کارشناسی خارج از ساختار دانشگاهی و پژوهشی؛ اقدامی که می‌تواند آینده این پروژه کلان ملی را به مخاطره اندازد و فراتر از آن، روند نجوم حرفه‌ای را در کشور با نابسامانی روبرو کند. این گونه به نظر می‌رسد که مشکلات این چنینی که تلاش دست اندرکاران این پروژه را مخدوش و کمرنگ کرده، برگرفته از عدم مشارکت بخش زیادی از جامعه علمی کشور در هدف‌گذاری‌ها، چشم اندازها و سیاست‌های کلان طرح رصدخانه ملی باشد. رویداد ناخوشایندی که می‌تواند تبعات علمی، اقتصادی و انسانی به دنبال داشته باشد.
یقینا دست اندارکاران پروژه رصدخانه ملی با توجه به سابقه‌ای که دارند، تایید می‌کنند که مهمترین سهم توسعه علم نجوم در ایران، وابسته به نیروی انسانی آموزش دیده و متخصص است. بدون نیروی انسانی کارآزموده هیچ پروژه‌ای به رونق علمی پایدار و قرار گرفتن در مسیر صحیح گام نخواهد گذاشت. شکوفایی علمی جز با حضور برنامه ریزی شده طیف وسیعی از پژوهشگران، استادان، دانشجویان تحصیلات تکمیلی و مشاورین برجسته بین المللی، صنعت‌گران با مهارت در داخل کشور و تعامل با سازندگان متخصصان خارجی، میسر نخواهد شد.
انجمن نجوم ایران بار دیگر با تاکید بر زحمات بیش از دو دهه تمام عزیزانی که در به ثمرنشستن این طرح ملی همکاری داشته‌اند، در راستای تحکیم هر چه بیشتر روابط سازنده بین مسئولین طرح و جامعه نجوم کشور، بر این باور است که توسعه علمی جز با گفتمان سازنده و همفکری پویا حاصل نخواهد شد. در این راستا گام نخست، رفع دغدغه‌های دلسوزان جامعه نجوم کشور در خصوص رصدخانه ملی ایران است.
بدین منظور برای استحکام و شفاف سازی فضای نجومی کشور، انجمن نجوم ایران به زودی (طی حداکثر دو ماه آینده) با برگزاری یک نشست، از مسئولان عالی رتبه طرح رصدخانه ملی صمیمانه دعوت به عمل خواهد آورد تا با حضور پرافتخار خود در بین کلیه اعضای محترم نجوم حرفه‌ای کشور، ضمن برشمردن دستاوردهای این طرح و نیز مشکلات آن، در فضایی دوستانه و همدلانه به سوالات جامعه نجومی کشور پاسخ دهند و شاهد هرچه شفاف‌تر شدن و پر بارتر شدن فضای نجومی کشور باشیم. بدون شک حضور گرم مسئولان طرح می‌تواند برای نسل امروز و فردای نجوم کشور درس آموز باشد.
در پایان بر این نکته تاکید داریم که شایسته است همه ما در هر حال و جایگاهی، شأن علمی کشور را به یاد داشته باشیم و با شفافیت و تلاش مستمر بر اعتلای آن بکوشیم.
هیات مدیره انجمن نجوم ایران"
