دم خروس یا قسم حضرت عباس؟!

در حالی که طی ۱۰ روز اخیر مسئولان مدام از عرضه مکفی مرغ به بازار خبر داده و وعده کاهش قیمت می‌دهند، کمتر از یک هفته مانده به شب عید صف‌های خرید طولانی‌تر شده است و مردم برای خرید مرغ با نرخ مصوب ناچارند ساعتهای متمادی در صف‌های طولانی معطل بمانند. در عین حال شواهد و قرائن از عرضه ناکافی مرغ تنظیم بازاری در تهران حکایت دارد. در مغازه‌های سطح شهر نیز قیمت مرغ تا.... افزایش یافته است.

نابسامانی بازار اقلام مصرفی ایام نوروز اخیراً مورد انتقاد رهبر انقلاب هم قرار گرفت و ایشان با ابراز ناخرسندی از گرانی‌ها و مشکلات معیشتی، گفتند: این وضع در آستانه عید «غُصه بزرگی» ایجاد کرده است. البته اجناس مانند میوه‌ها فراوان است اما قیمت‌ها بسیار بالا است که سود این قیمت بالا هم به جیب باغداران زحمتکش نمی‌رود بلکه نصیب دلال‌ها و واسطه‌های سودجو می‌شود و ضرر آن به مردم می‌رسد.

خبرگزاری مهر پیش از این در پیگیری «غُصه بزرگ»، در گزارشی با عنوان «حذف دلالان میوه در گروی اصلاح شبکه توزیع / سلف‌خران و توزیع کنندگان باید ساماندهی شوند» به علل گرانی در بازار میوه، در گزارشی با عنوان «‌بازار مرغ هر روز نابسامان‌تر می‌شود / مشکل، افزایش خرید احتیاطی مردم است یا کاهش تولید؟» به علل گرانی مرغ، در گزارشی با عنوان «چرا در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مرغ و روغن نیست؟ / دلالان خرید و قاچاق می‌کنند؛ ناچاریم زمانبندی کنیم» به علل گرانی و عرضه کم روغن نباتی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای، در گفتگویی با معاون وزیر جهادکشاورزی (اینجا بخوانید) به چالش‌های موجود در صنعت دام و طیور و سامانه بازارگاه و نقش آن در گرانی مواد پروتئینی و در گفتگو با رئیس سابق اتحادیه دامداران به بررسی علل گرانی گوشت قرمز پرداخته بود. دیروز هم در گزارشی با عنوان «ارز ترجیحی روغن حذف نشود، اوضاع همین خواهد بود / نظام توزیع در ایران معیوب است» به نقش ارز ترجیحی در بروز این نابسامانی پرداخته بود.

درباره بازار مرغ اگرچه با وعده‌های مکرر مسئولان انتظار می‌رفت با نزدیک شدن به ایام نوروز بازار سامان پیدا کرده و طبق وعده مسئولان، با عرضه مکفی مرغ، صف‌ها برچیده شود اما بررسی‌های میدانی خبرنگار مهر از طولانی‌تر شدن صف‌ها حکایت دارد.

چه عاملی باعث برهم خوردن تعادل عرضه و تقاضا و ایجاد این صف‌های طولانی شده است؟ عرضه کافی نیست یا مردم بیش از نیاز متعارف خود خرید کرده و احتکار می‌کنند؟

مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام (۱۵ بهمن): انجام ۱۳۰-۱۲۰ میلیون قطعه جوجه‌ریزی

مدیرعامل شرکت بشتیبانی ۱۵ بهمن ماه درباره وضعیت تولید مرغ برای روزهای پایانی سال گفته بود: ۱۲۰ میلیون قطعه جوجه ریزی انجام شده است که با توجه به افزایش مصرف در تعطیلات نوروزی، میزان جوجه ریزی در ماه بهمن و اسفند به ۱۳۰ میلیون قطعه خواهد رسید.

مدیرکل پشتیبانی امور دام استان تهران (دوم اسفند): تولید کافی است؛ تقاضای مردم افزایش یافته است

مدیرکل پشتیبانی امور دام استان تهران هم دوم اسفند ماه گفته با بیان اینکه مصرف مرغ در تهران ظرف یک هفته از هزار تا ۱۲۰۰ تن به ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ تن رسید، گفت: در تولید مرغ هیچ کاهشی نداشتیم و برنامه ستاد تنظیم بازار مبنی بر ۱۲۵ میلیون جوجه‌ریزی و تولید ماهانه ۱۸۰ تا ۲۰۰ هزار تن گوشت مرغ توسط وزارت جهاد کشاورزی، به انجام رسیده و بر همین مبنا روزانه ۶ تا ۷ هزار تن تولید گوشت مرغ داریم.

رضا سالمی مشکل بازار مرغ را ناشی از ضعف شبکه توزیع عنوان کرده و گفته بود: از آنجا که شبکه توزیع با افزایش تقاضای صورت گرفته متناسب نیست، شاهد افزایش قیمت مرغ در بازار هستیم.

مدیرکل پشتیبانی امور دام استان تهران (۱۲ اسفند): عرضه مکفی است؛ قیمت کاهش می‌یابد

مدیرکل پشتیبانی امور دام استان تهران ۱۲ اسفند ماه در اظهارنظر دیگری بار دیگر از افزایش عرضه مرغ در تهران خبر داده و وعده داده بود: قیمت این محصول هفته آینده به نرخ مصوب می‌رسد.

وی گفته بود: علاوه بر افزایش مراکز توزیع، میزان توزیع نیز که قبلاً ۴۰۰ تن در روز بود به ۸۰۰ تن در روز برای مرغ گرم افزایش می‌یابد و روزانه بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ تن هم مرغ منجمد توزیع خواهد شد.

فعال صنعت طیور (۱۷ اسفند): جوجه‌ریزی کاهش یافته است؛ عرضه به میزانی که مسئولان می‌گویند نیست

علیرغم اظهارات مسئولان، اما یکی از فعالان بازار مرغ ۱۷ اسفند ماه در گفتگو با خبرنگار مهر از کاهش شدید جوجه ریزی در مرغداری‌های سطح کشور خبر داد و گفت که بدلیل کاهش جوجه ریزی، تولید مرغی که باید برای مصارف شب عید انجام می‌شد، کاهش یافته است و آماری که مسئولان از تولید و عرضه مرغ می‌دهند، با واقعیت همخوانی ندارد.

وی گفت: مصرف سرانه مرغ در کشور ما ۲۸ کیلوگرم است و با توجه به جمعیت ۸۳ میلیونی، مصرف روزانه مرغ در کشور حدود ۶۴۰۰ تا ۶۵۰۰ تن است؛ اگر میزان جوجه ریزی به میزانی که دولت اعلام می‌کند (۱۳۰ میلیون قطعه) انجام شده باشد، یعنی روزانه حدود ۷۵۰۰ تن مرغ در کشور در حال تولید است. یعنی روزانه هزار تن هم مازاد مصرف داریم.

این فعال بخش خصوصی که خواست نامش در گزارش ذکر نشود، تاکید کرد: در حال حاضر در روزهای اوج مصرف مرغ نیستیم که میزان تولید با تقاضا همخوانی نداشته باشد. بنابراین در این میان یا انحراف بزرگی وجود دارد که مرغ از چرخه بازار خارج می‌شود به عنوان مثال ممکن است رستوران‌ها و تالارها آن را خریداری و ذخیره کنند یا اینکه واحدهای قطعه بندی مرغ را تحویل بگیرند و به صورت قطعه بندی با قیمت‌های بالاتری بفروشند؛ اما معتقدم قوی‌ترین گمانه، کاهش جوجه‌ریزی باشد. میزان جوجه‌ریزی انجام شده باید راستی آزمایی و مشخص شود که ۱۳۰ میلیون قطعه جوجه‌ریزی مورد ادعای دولت واقعاً انجام شده یا خیر؟

وزیر جهادکشاورزی (۱۸ اسفند): عرضه کافی است / ‌‬ مازاد هم داریم!

پس از این اظهارنظر، وزیر جهاد کشاورزی در جریان بازدید از توزیع گوشت مرغ در میادین پیروزی و بهمن و یک سردخانه گوشت مرغ در جنوب تهران با تکذیب کاهش جوجه ریزی، گفت: مرغ به اندازه کافی وجود دارد و در روز گذشته ۲ هزار تن مرغ مازاد را به بازار عرضه کردیم. (جزئیات بیشتر را اینجا بخوانید)

خاوازی با تاکید بر این که محدودیتی در تولید گوشت مرغ نداریم، حتی از مازار مرغ خبر داده و گفته بود: در هفته‌های آتی دچار بیش‌بود مرغ خواهیم شد؛ بر این اساس به شرکت پشتیبانی امور دام دستور داده ایم تا در صورت افت قیمت در بازار، مرغ مازاد بر نیاز را از تولیدکنندگان خریداری کند.

رئیس اتاق اصناف: به مردم دروغ نگوییم / ‌‬عرضه آنقدری نیست که می‌گویند!

اما شب گذشته رئیس اتاق اصناف تهران بر کاهش تولید و عرضه مرغ صحه گذاشت و با بیان اینکه نباید به مردم دروغ گفت، افزود: مردم در طول ۸ سال دفاع مقدس با همه کمبودها ساخته‌اند لذا بهتر است به جای دروغ گفتن بگوییم کمبود مرغ وجود دارد.

قاسم نوده‌فراهانی در شبکه خبر با اشاره به وضع روزانه بازار میدان گوشت میدان بهمن و منطقه تهرانپارس افزود: نیاز روزانه مرغ تهران ۱۰۰۰ تن است، اما حدود ۲۰۰ تن در روز توزیع می‌شود.

نوده فراهانی البته گفته بود که همین کمبود عرضه باعث نگرانی مردم و افزایش خریدهای احتیاطی از سوی آنها شده است.

فعال صنعت طیور: با دست فرمان مسئولان، واردات کننده مرغ می‌شویم!

اگرچه بنظر می‌رسد شرایط نابسامان فعلی تا روزهای پایانی سال ادامه پیدا خواهد کرد و شرایط فعلی حاصل برنامه ریزی های ضعیف چند ماه گذشته دستگاه‌های ذیربط است اما با توجه به اینکه در ماههای ابتدایی سال آینده با فرارسیدن ماه مبارک رمضان بار دیگر میزان تقاضای مردم برای مرغ افزایش خواهد یافت، لازم است مسئولان سامان بازار مرغ را از هم اکنون با برنامه ریزی درست رقم بزنند. چرا که بنظر می‌رسد چنانچه دستگاه‌های ذیربط دست فرمان فعلی را ادامه دهند، سال آینده شرایط بازار سخت‌تر شود.

مجید موافق قدیری، رئیس هیأت مدیره صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ۳ دی ماه در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تداوم نابسامانی بازار نهاده‌های دامی گفته بود: اگر دولت با همین فرمان ادامه دهد، بی تردید بهار سال آینده باید مرغ وارد کند.

سیاستگذاری‌های غلطی که همه چیز را به انحراف کشاند

سیاستگذاری‌های نادرست در تمامی روند تولید تا توزیع مرغ کاملاً مشهود است، از تخصیص یارانه سنگین برای واردات نهاده‌های دامی که موجب ایجاد رانت و انحرافات گسترده در این حوزه شده تا توزیع کالاهای نهایی که دچار چنین آشفتگی و نابسامانی‌هایی شده است. عمده کارشناسان و فعالان صنعت دام و طیور از مدت‌ها قبل بر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از واردات نهاده‌های دامی تاکید کرده و گفته بودند که تداوم این سیاست خسارات سنگینی به بخش وارد می‌کند و بهتر است که دولت به جای اینکه یارانه مذکور را به واردات دهد آن را مستقیماً به دهک‌های پایین جامعه بدهد تا این یارانه بدون انحراف از مسیر به دست مصرف کننده واقعی برسد.

در همین ارتباط، موافق قدیری، رئیس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایرا در گفتگو با خبرنگار مهر با انتقاد از سیاست دولت بر تداوم تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات نهاده‌های دامی، گفت: نکته قابل توجه در این میان توزیع رانتی ارز است و اینکه ارز به صورت سلیقه‌ای به نهادهای دولتی و وابسته‌های دولت تخصیص داده شده است ضمن اینکه تجربه نشان داده دولت بازرگان خوبی نیست و همین اقدامات مشکل را هم دو چندان کرده است.

وی با اشاره به اهداف آرمانی تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی، گفت: کاهش بهای تمام شده محصولات پروتئینی و افزایش رقابت پذیری در صنعت با کاهش سرمایه در گردش مورد نیاز در زنجیره تأمین محصولات پروتئینی مهمترین اهداف دولت از توزیع ارز ترجیحی به واردات نهاده‌های دامی بوده است؛ با توجه به اینکه اهداف فوق تاکنون به درستی محقق نشده و معضلات عدیده برای صنایع خوراک دام و دامپروری کشور ایجاد کرده بنابراین باید به دنبال راهکارهای جایگزین بود.

وی تصریح کرد: ارز ۴۲۰۰ تومانی نهاده‌های دامی نه تنها گره‌ای از مشکلات تولیدکنندگان و مردم باز نکرده بلکه با توزیع رانت قابل توجه میان عده‌ای خاص، بازار نهاده را بهم ریخته و تولیدکننده ومردم را دچار مشکل کرده است.

یارانه‌ای که به دست مردم نمی‌رسد و تولید را نابود کرده، چرا حذف نمی‌شود؟

رئیس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایران تصریح کرد: باید موارد مختلف به دقت بررسی و بعد برای آن تصمیم گیری شود به عنوان مثال چگونه محصولات پروتئینی سبد خانوار، ارزان به دست مصرف کننده برسد؟ آیا کوپن راه حل مناسبی است؟ آیا زیر ساخت مناسب‌تری جهت مدیریت رانت وجود دارد؟ چه نهادی باید متولی قصه باشد؟ چگونه منابع ریالی در زنجیره تأمین مربوطه تزریق شود؟ در این خصوص نیز متولی نهایی که باشد؟ آیا مکانیزم بهتری وجود ندارد؟ و اینکه چگونه دولت می‌تواند بخش خصوصی را تشویق به وصول مطالبات خود با واردات نهاده‌های دامی و دارو کند؟

در چنین شرایطی، تنها راه حل این نابسامانی و جمع کردن صف‌های طولانی که در شرایط کرونا سلامت جامعه را نیز به خطر انداخته، اعلام علت کمبود است تا بتوان برای آن راهکاری در نظر گرفت، چرا که با پنهان کاری و پاک کردن صورت مساله، تنها شرایط بحرانی‌تر می‌شود. برای راهکارهای طولانی مدت، نیز به نظر می‌رسد دولت باید به نظرات کارشناسان بخش و فعالان تشکل‌ها توجه کند و بساط ارز ۴۲۰۰ تومانی و مشکلاتی گسترده‌ای را که طی ۱۴ ماهه گذشته برای صنعت دام و طیور کشور ایجاد شده، برچیند. آنچه در میان همه این نابسامانی‌ها، واضح است نرسیدن یارانه مذکور به دست مصرف کننده نهایی و گرفتار کردن تولیدکننده و نابودی تولید است تا منافع عده‌ای خاص در این میان تأمین شود.