حمله جهش‌های کووید ۱۹ در دنیا/ از ویروس انگلیسی تا کرونای برزیلی

سال گذشته که به یکباره ویروس چینی کرونا خبرساز شد، هرگز فکر نمی‌کردیم که قرار است حالا حالاها با این ویروس سر و کله بزنیم و آن را کنار خودمان ببینیم. اما با گذشت بیش از یک سال از شیوع این ویروس در سراسر جهان، نه تنها از قدرت بیماری‌زایی کرونا کم نشده بلکه شاهد زاد و ولد جهش‌های این ویروس هستیم، به طوری که هر روز اخبار تازه‌ای از جهش‌های این ویروس در نقطه‌ای از دنیا، می‌شنویم. از ویروس انگلیسی گرفته تا آفریقایی و برزیلی و اخیراً هم که کرونای ایرانی به این جمع اضافه شده است.

موضوع جهش‌های ویروس کرونا در چند ماه گذشته به شدت خبرساز و البته نگران کننده شده است. به طوری که تحقیقات و مطالعات دانشمندان و پزشکان نشان می‌دهد که قدرت سرایت و کشندگی ویروس انگلیسی به مراتب شدیدتر از نوع چینی است و حالا جهش این ویروس در منطقه آمازون در قاره آمریکای جنوبی، به گوش می‌رسد.

ماجرای ویروس برزیلی

به گفته کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو، کرونا ویروس مانند همه ویروس‌های RNA دار ریسک جهش مکرر دارد و واریانت انگلیسی اولین جهش اساسی یا آخرین آن نخواهد بود و در هر جمعیتی احتمال بروز و شیوع واریانت های جدید با رفتار متفاوت قابل پیش بینی است.

وی در ارتباط با سویه برزیلی این ویروس که برای اولین بار در ژاپن در چهار مسافری که از برزیل و از منطقه آمازون وارد آن کشور شده بودند، شناسایی شد، افزود: سه روز بعد، محققان در مانائوس تأیید کردند گونه جدید ویروس را در یک بیمار محلی که برای بار دوم به کرونا مبتلا شده بود، مشاهده کرده‌اند.

جهانپور با اشاره به رصد پایش مداوم ژنوم ویروس کرونا در ایران از پایش مستمر اطلاعات سایر واریانت های گزارش شده در دنیا و کسب اطلاع از مجاری مختلف از جمله نمایندگی‌ها و سفارتخانه‌های ایران و گزارش متناوب آن توسط دفتر همکاری‌های بین الملل وزارت بهداشت خبر داد و گفت: اطلاعات واصله به وزارت بهداشت حاکی است برزیل اولین مورد قطعی کووید ۱۹ را ۲۶ فوریه ۲۰۲۰ در یک شهروند سائوپائولویی که از ایتالیا وارد شده بود، شناسایی کرد.

طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، این سویه دارای ۱۳ جهش است که سه مورد از آنها همان جهش‌هایی است که در سویه آفریقای جنوبی نیز یافت می‌شود و می‌توانند بر انتقال پذیری از میزبان و پاسخ ایمنی بدن تأثیر بگذارند. از آنجا که سویه برزیلی قادر به فرار از آنتی بادی‌ها است، ویروس شناسان هشدار می‌دهند که این نوع به راحتی می‌تواند به افرادی که قبلاً کووید ۱۹ داشته‌اند، حمله کرده و ریسک عفونت‌های مجدد را افزایش دهد.

به گفته سخنگوی سازمان غذا و دارو، تا کنون ابتلای مجدد به کرونا در برزیل و ۹ کشور دیگر مانند ایالات متحده آمریکا، ایتالیا، کره جنوبی و ژاپن تأیید شده است به همین دلیل، نگرانی از گسترش P.۱ در سراسر برزیل و و شیوع آن در سایر قاره‌ها و کشورها و بدتر شدن شرایط همه گیری وجود دارد.

یکی دیگر از جهش‌های ویروس کرونای P.۱ جهش N۵۰۱Y است که در نوع آفریقای جنوبی نیز دیده شده و باعث افزایش قابلیت انتقال می‌شود. جهش دیگر E۴۸۴K نام دارد که در نسخه P.۲ و در سویه آفریقای جنوبی هم وجود دارد. نوع P.۲ در ریودو ژانیرو ظهور کرده و تاکنون لااقل در برزیل به سائوپائولو، ریو گرانجی دو سول، پارانا، باهیا، پارائیبا، آلاگواس و آمازوناس و در خارج از برزیل به انگلستان، کانادا، آرژانتین، نروژ، ایرلند و سنگاپور و برخی کشورهای دیگر گسترش یافته است.

دانشمندان مرکز پیشگیری و کنترل بیماری اروپا (ECDC) تأیید می‌کنند که سه جهش ویروس کرونای کشف شده در انگلستان، برزیل و آفریقای جنوبی قابل انتقال بوده و قبلاً ناقلانی در چندین کشور اروپایی شناسایی شده‌اند.

جهش E۴۸۴K که در P.۱ و P.۲ وجود دارد، محل توجه دانشمندان است، زیرا از نظر تئوری، به ویروس کرونا اجازه می‌دهد از آنتی بادی‌ها فرار کند و به همین دلیل قادر است از اثر بخشی واکسن‌ها بکاهد، گفت: یک مطالعه جدید توسط دانشمندان آفریقای جنوبی، نشان می‌دهد جهش‌های مشترک ویروس کرونا در برزیل و آفریقای جنوبی ممکن است توسط آنتی بادی‌های تولید شده در بدن کسانی که قبلاً به SARS-CoV-۲ آلوده شده‌اند، خنثی نشود.

تا ۱۳ ژانویه ۲۰۲۱، نوع جدید کووید ۱۹ معروف به P.۱ در ۹۱ درصد از توالی ۲۵۰ ژنوم ویروس در ایالت آمازوناس شناسایی شده است. بر اساس این داده‌ها، نوع جدید بیشترین شیوع را در این ایالت دارد و چه بسا قبلاً به سایر ایالت‌های برزیل نیز سرایت کرده باشد اما هنوز تعداد کمی از توالی در این کشور مشخص شده است.

قدرت بالای ویروس انگلیسی

ویروس انگلیسی که چند ماهی است اغلب کشورهای دنیا را درگیر ساخته است، به مراتب خطرناک‌تر از نوع چینی است. به طوری که گفته می‌شود قدرت سرایت آن در بین جوانان و کودکان، شدت بیشتری دارد. درست در نقطه مقابل ویروس چینی که کمتر سنین پایین را درگیر می‌ساخت، اما نوع انگلیسی ویروس کرونا، این ویژگی خطرناک را با خود به همراه دارد که افراد جوان و کودکان را گرفتار کند. البته گفته می‌شود قدرت کشندگی ویروس انگلیسی نیز بیشتر است.

خسرو صادق نیت رئیس مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره)، با اشاره به شدت انتقال ویروس انگلیسی، گفت: امکان دارد به واسطه ویروس انگلیسی، موج چهارم کرونا با قدرت بیشتری ایجاد شود.

علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، با اشاره به موارد ویروس انگلیسی در کشور، تاکید کرد: این ویروس از شدت و قدرت سرایت بالاتری برخوردار است و سنین جوان را بیشتر درگیر می‌کند.

در همین حال، پیام طبرسی عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا، درباره اظهاراتی مبنی بر اینکه افرادی که کرونا گرفته‌اند گرفتار ویروس انگلیسی نمی‌شوند، گفت: احتمال ابتلای افرادی که کرونا گرفته‌اند نسبت به کسانی که مبتلا نشده‌اند کمتر است اما این احتمال هیچگاه به صفر نمی‌رسد و کسانی که در مواجهه سنگین قرار گیرند دوباره مبتلا خواهند شد.

وی افزود: ویروس انگلیسی در ایران پخش شده و قابل کتمان نیست اما این نباید باعث دلهره مردم شود. راه حل جلوگیری از آن زدن ماسک و عدم ورود به تجمعات و رعایت تمامی موارد بهداشتی است.