فاز بالینی ۳ واکسن ایرانی کرونا در حال انجام است

۹ شرکت ایرانی مبتنی بر ۴ پلتفرم ویروس کامل، ناقل ویروسی، اسید نوکلئیک و پروتئین پایه در حال تولید واکسن کووید ۱۹ هستند.

ساخت واکسن در حالت عادی بین ۳ تا ۵ سال زمان می‌برد. اما به دلیل وضعیت اضطراری که دنیا درگیر آن است، تاییدیه‌های اضطراری برای واکسن‌های تولیدی کرونا صادر می‌شود. در حال حاضر ۲ تاییدیه جهانی برای تولید واکسن کرونا تعیین شده است و در این شرایط، واکسن‌های ساخته و تجویز شده تاییدیه اضطراری FDA و WHO را دریافت کرده‌اند.

از آغازین روزهای شیوع کرونا، ۱۷۳ واکسن ساز جهانی به تولید واکسن ورود کردند؛ اما تنها ۶ مجموعه برای ادامه فعالیت در این زمینه تاییدیه گرفتند. در ایران نیز با شروع همه‌گیری کرونا، شرکت‌ها دست به کار شدند تا توان خود را برای تولید واکسن بسنجند. توان دانشی و بومی که به دلایلی چند سالی از آن غافل شده بودیم.

ایران یکی از کشورهای دارای سبقه تاریخی افتخارآفرین در ساخت واکسن است اما این مسیر در طول تاریخ به بیراهه رفت و از جایگاه اصلی خود در صنعت تولید واکسن فاصله گرفتیم؛ اما شیوع کرونا کمک کرد تا این توانمندی‌ها را دوباره احیا کنیم. به گونه‌ای که سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری می‌گوید: «با ساخت واکسن کرونا بار دیگر به جایگاه واقعی ایران در این صنعت بازگشتیم.»

تولید واکسن کرونا با توجه به پیچیدگی‌های فناورانه آن یک کار سخت و زمان‌بر است و هر واکسن برای تولید نهایی و تجاری‌سازی باید سه فاز پیش‌بالینی، تأیید و تولید انبوه را طی کند. ایران که نامش به عنوان یکی از کشورهای سازنده واکسن کرونا ثبت شده است با تلاش ۹ شرکت دانش‌بنیان به این حوزه وارد شد. شرکت‌هایی که با ۴ روش ویروس کامل، ناقل ویروسی، اسید نوکلئیک و پروتئین پایه در حال ساخت واکسن هستند. اما هنوز واکسن نهایی شده‌ای در کشور نداریم که به مرحله تولید قطعی رسیده باشد.

استفاده از توان متخصصان بومی به تولید چند فرآورده آماده برای کارآزمایی بالینی منجر شده است که در حال طی فازهای بعدی برای تولید هستند. اما این تلاش‌ها به شکل‌گیری یک همکاری مشترک با کشور کوبا نیز منجر شده است.

مصطفی قانعی دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری درباره این موضوع، گفت: ایران در زمینه تولید واکسن کرونا وضعیت خوبی دارد و در کنار تلاش فناوران خود، همکاری با کشور کوبا را نیز آغاز کرده است. بر همین اساس یک واکسن مشترک با این کشور در حال تولید است. این واکسن در مرحله فاز ۳ قرار دارد. ایران و کوبا پیش از این نیز با یکدیگر در حوزه تولید واکسن هپاتیت ب همکاری داشتند و نتایج آن مطلوب بود.

رئیس کمیته ملی مبارزه با کرونا همچنین تاکید کرد: پیش‌بینی کرده‌ایم که با توان داخلی و به کمک تیم‌های ایرانی بتوانیم نیاز کشور به واکسن کرونا را با ۲۵ میلیون دوز واکسن داخلی و بقیه را از واکسن‌های خارجی تأمین کنیم. این تلاش‌ها در کشور منجر به ایجاد زیرساخت آزمایشگاه سطح ایمنی ۳، توسعه واکسن در بخش خصوصی، دستیابی و تثبیت دانش فنی واکسن‌های نسل جدید و ایجاد فضای رقابتی برای شرکت‌های دانش‌بنیان شده است.