آیا در مهار کرونا از آمریکا و اروپا جلوتریم؟

چند روز قبل سعید نمکی، وزیر بهداشت با اشاره به مشکلات ایران برای مهار کرونا، یادآور شد: «در روزهای اول شروع کرونا، ماسک و لباس می‌آوردیم، اما در فرودگاه اجازه ورود به ما نمی‌دادند یا در خصوص واکسن آنفلوآنزا از کشور فرانسه این واکسن را آوردیم، اما در فرودگاه اسپانیا، آمریکا نگذاشت بیاوریم؛ در حالی که اکنون ما پنج بر یک از آمریکا جلو هستیم.»

نمکی به توضیح استدلال خود پرداخت و تاکید کرد: «ما ظرف دو ماه، داروهای رمدسیویر و فاویپراویر را در ایران ساختیم. ضمن اینکه پنجاه و شش روزه ماسک تولید کردیم و توانستیم آن را نیز صادر کنیم. همچنین در خصوص واکسن کرونا نیز کاری می‌کنیم کارستان. دنیا هم قبول کرد که ما یکی از پیشتازان واکسن‌سازی هستیم.»

در اردیبهشت ماه نیز وزیر بهداشت از برتری ایران نسبت به کشورهای غربی در مهار کرونا سخن گفته و تاکید کرده بود: «در زمینه مهار کرونا، باوجود تحریم‌ها از کشورهای اروپایی و آمریکایی جلوتر حرکت می‌کنیم. حتی یک پزشک یا پرستار هم نداشتیم که به دلیل کمبود اقلام بهداشتی در روزهای اولیه شیوع کرونا، به مردم پشت کند یا در خیابان‌ها اعتراض کند.»

او یادآور شده بود: «میزان تخت‌ بیمارستانی کشورهای اروپایی و آمریکایی به ازای هزار نفر جمعیت، پنج تا هفت برابر ماست و نسبت تعداد پرستار به تخت در آن کشورها نیز سه برابر ماست، اما کشور ما در مقابل کرونا ایستاد و دیدیم که چند بیمار پشت در بیمارستان‌های آن کشورها سرگردان بودند. آن کشورها به افراد مسن توجهی نکردند، اما در کشور ما حتی یک کارتن‌خواب نیز پشت در بیمارستان‌های ما سرگردان نماند و یک بیمار مسن، در هیچ‌کدام از بیمارستان‌های ما نبود که به دلیل اولویت جوان‌ترها از او چشم‌پوشی شود.»

نقاط ضعف و قوت ایران در مهار کرونا

وزیر بهداشت در چند نوبت از برتری ایران نسبت به کشورهای غربی در مهار کرونا سخن گفته است. اما برخی متخصصان و کارشناسان با دیده تردید به برخی از این اظهارنظرها نگاه می کنند.

دکتر محمود اسلامی، متخصص علوم آزمایشگاهی در گفتگو با الف به بررسی ادعای برتری ایران در زمینه مهار کرونا می پردازد و می گوید: «برای چنین مقایسه ای باید آمارها و اطلاعات دقیق داشته باشیم. یکی از عمده مشکلات ایران در زمینه مهار کرونا، بحث های آماری است. به طور مثال، تعداد مبتلایان به کرونا در ایران بسیار بیشتر از آمارهای رسمی است، اما در محاسبات و مقایسه ها از آمار رسمی استفاده می شود. این اتفاق باعث می شود که تحلیل و مقایسه بین ایران و دیگر کشورها چندان درست نباشد. یعنی تا وقتی آمار دقیق نداشته باشیم، مقایسه کردن هم چندان منطقی نیست.»

او یادآور می شود: «ایران در زمینه تولید واکسن، گام های بزرگی برداشته است. با وجود تحریم ها، دانشمندان ما بر فاز انسانی تولید واکسن کرونا تمرکز کرده اند که بسیار جای تحسین دارد، اما واقعیت این است که در زمینه تولید واکسن، غربی ها از کشور ما بسیار جلوتر هستند و واکسن های موثر در آمریکا و اروپا در حال توزیع سراسری است. در زمینه تخت های بیمارستانی و تعداد نیروی انسانی برای مقابله با کرونا نیز که اصلا قابل قیاس با امکانات سخت افزاری و نرم افزاری کشورهای غربی نیستیم.»

اسلامی با اشاره به مزیت ایران در نبرد با کرونا، خاطرنشان می کند: «برگ برنده ایران در زمینه مهار کرونا، وجود نیروی انسانی باکیفیت و بااخلاق در مراکز درمانی است. این نیروها با جان و دل به بیماران خدمت می کنند و با دستمزد پایین، جان خود را به خطر می اندازند. این یک سرمایه بزرگ انسانی است که در کمتر کشوری شاهد آن هستیم. مثلا بسیار بعید است یک پرستار غربی با دستمزد حداقلی حاضر باشد جانش را به خطر بیندازد، زیرا برایش توجیه منطقی ندارد، اما در کشور ما به دلیل مباحث اعتقادی و اخلاقی، کادر درمان در بدترین شرایط، کمترین امکانات و کمترین دستمزد در حال جانفشانی هستند.»

بدون بودجه کافی، مهار کرونا امکان‌پذیر نیست

بخش زیادی از عوامل موفقیت در مهار کرونا، داشتن اعتبارات کلان و مشخص برای مقابله با این پاندمی است.

دکتر رضا فرزادمنش، متخصص اقتصاد سلامت در گفتگو با الف به اهمیت وجود اعتبارات برای مهار کرونا اشاره می کند و می گوید: «از نظر اعتبارات مقابله با کرونا، کشور ما قابل قیاس با کشورهای غربی نیست. در کشور ما حدود یک میلیارد یورو برای مقابله با کرونا اختصاص داده اند که هنوز با گذشت حدود 10 ماه از شیوع کرونا، بخش قابل توجهی از این اعتبارات تصویب شده، تخصیص داده نشده است. به همین علت شاهد هستیم که بسیاری از مراکز درمانی در شرایط سختی به ادامه کار می پردازند و در خیلی از این مراکز درمانی، دخل و خرج آنها با یکدیگر همخوانی ندارد.»

او خاطرنشان می کند: «از نظر کمک مالی به مردم برای ترغیب به حضور پیدا نکردن در خیابان ها نیز نتوانسته ایم اقدام موثری انجام دهیم و در این زمینه، کشورهای اروپایی بهتر از ما عمل کردند. البته باید در نظر داشت که به طور کلی، مقایسه اقتصاد ایران با اقتصاد کشورهای توسعه یافته، فقط زمانی یک مقایسه منطقی است که همه مولفه های رشد و توسعه اقتصادی به طور یکسان در اختیار باشد و تبعیضی شاهد نباشیم، اما تحریم ها مانع از تحقق این اتفاق شده است. تحریم ها به یک مانع بزرگ در برابر افزایش درآمد ارزی ایران تبدیل شده است و همین مساله در مهار کرونا نیز تاثیر گذاشته است. اینها واقعیت های اقتصادی است که نمی توان نادیده گرفت.»

فرزادمنش با اشاره به وضعیت فعلی ایران در زمینه مهار کرونا، تصریح می کند: «به نظرم اکثر مردم ایران برای کنترل کرونا، بسیار همکاری می کنند، اگرچه اقلیتی هم همکاری نکردند. شاید آن اوایل، بیماری را چندان جدی نمی گرفتند، اما با افزایش تعداد کشته ها، حالا واقعا شاهد رعایت بیشتر پروتکل های بهداشتی از سوی اغلب مردم هستیم. در این زمینه، به نظرم مردم ایران در زمینه رعایت پروتکل ها به نسبت کشورهای غربی، سربلند هستند و حتی در برخی موارد از آنها بهتر عمل کردند، اما در زمینه نظارت بر رعایت پروتکل ها که در حوزه اختیارات دولت بود، ثبات چندانی نداشتیم و در این زمینه، به نظرم کشورهای غربی در کنترل های بهداشتی، بهتر و سرسخت تر از ما عمل کردند.»

او یادآور می شود: «سازمان جهانی بهداشت، پیش بینی کرده بود که آمار روزانه مرگ های کرونایی در ایران به 800 تا هزار نفر برسد، اما هم اکنون شاهد هستیم که آمار روزانه مرگ ها به زیر 400 نفر رسیده و در همین عدد هم به ثبات رسیده است. اگرچه روزی 400 فوتی کرونا، بسیار زیاد و دردناک است، اما فکر می کنم همین که فوتی های کرونا در همین رقم ثابت مانده و افزایش پیدا نکرده است، خودش یک دستاورد قابل توجه باشد. با توجه به اینکه در فصل سرما قرار داریم، انتظار می رفت که آمار ابتلا و فوتی های کرونا بیشتر شود، اما با مشارکت مردم و اعمال محدودیت ها، پیش بینی تعداد مرگ های کرونایی درست از آب درنیامده است. اینها را باید به فال نیک گرفت و برای بهبود وضعیت، بیشتر تلاش کرد.»

با توجه به اینکه به نظر می رسد توزیع سراسری واکسن کرونا در اغلب کشورهای غربی در گام نهایی قرار دارد، کشور ما هم اگر می خواهد از این قافله عقب نماند، باید اقدامات موثر برای تامین واکسن موثر کرونا را تسریع ببخشد و موانع تولید و واردات این واکسن را از سر راه بردارد.

«الف»