ذخایر خونی در وضعیت قرمز
به گفته دبیر انجمن حمایت از بیماران مبتلا به تالاسمی آمارها نشان می‌دهد در برخی استان‌ها ذخایر خون به دو - سه روز رسیده و اگر مردم ۲روز خون ندهند، ذخیره‌شان تمام می‌شود.
«ذخایر خونی به کمترین میزانش در ماه‌های گذشته رسیده است. از ابتدای آبان ماجرا جدی‌تر شده و به گفته مدیر کل انتقال خون استان تهران، بیشترین میزان مصرف و اهدای خون در استان تهران است و حالا ذخایر خونی همین استان با کاهش ۲۰ تا ۲۵درصدی مواجه شده و این اتفاق بی‌سابقه است. روند کاهش مراجعه برای اهدای خون از اسفند سال گذشته شروع شد. با شیوع کووید-۱۹ و تعطیلی بسیاری از اصناف و مشاغل و ترس از ابتلا، میزان مراجعه مردم برای اهدای خون کاهش قابل توجهی پیدا کرد و تا نیمه‌های فروردین در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهش ۳۰درصدی را هم به خود دید. اما به گفته مسئولان انتقال خون، این کاهش‌ها موقتی بود و با رسیدن بهار و به طور مشخص در اردیبهشت و خرداد، میزان مراجعه بار دیگر بالا رفت؛ یعنی درست زمانی که آمار شیوع کرونا و فوت کاهش پیدا کرد. با ورود به تابستان روند کاهشی دوباره از سر گرفته شد و از ابتدای آبان، وضعیت نسبت به ماه‌های قبل نامناسب‌تر شد؛ به طوری که از ابتدای آبان، کمترین میزان اهدای خون در ۸ ماه گذشته ثبت شده است.
با این که اوضاع در تهران نگران‌کننده است و در مرز وضعیت خطرناک به سر می‌برد اما سخنگوی سازمان انتقال خون می‌گوید ذخایر خونی کشور در ۷ ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل تنها ۱۰درصد کاهش داشته است. بشیر حاجی‌بیگی می‌گوید که مصرف خون در کشور بالاست و در این میان بیشترین استان‌هایی که با کمبود ذخایر خونی مواجه شده‌اند، گیلان، مازندران، گلستان و استان‌های جنوبی مثل سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان هستند که یکی از دلایل این کمبودها، بالابودن تعداد بیماران مبتلا به تالاسمی در این استان‌هاست. از آن طرف دبیر انجمن حمایت از بیماران تالاسمی به همشهری گزارش می‌دهد که اوضاع این بیماران نگران‌کننده است؛ بیمارانی که باید در هفته دو - سه واحد خون دریافت کنند، گاهی خون مورد نیازشان تامین نمی‌شود و گاهی تنها یک واحد دریافت می‌کنند. فعالان نظام سلامت می‌گویند با اهدای خون، ویروس کرونا منتقل نمی‌شود و شرایط در این مراکز کاملا مطابق با پروتکل‌های بهداشتی است. آنها از مردم می‌خواهند تا برای اهدای خون در تمام گروه‌های خونی، اقدام کنند.
اوضاع نگران‌کننده مراکز درمانی و مصرف‌کنندگان خون
بر اساس اعلام اداره انتقال خون استان تهران در ۷ ماه گذشته، ۲۰۲هزار و ۱۱۲نفر برای اهدای خون مراجعه کرده‌اند که ۱۶۴هزار و ۲۲۹مورد اهدای خون ثبت شده است. انتقال خون استان تهران تمایلی به ارائه آمارهای تفکیک شده در ۷ماه گذشته ندارد اما مدیر کل آن می‌گوید در وضعیت هشدار به سر می‌بریم: «کاهش ۲۰ تا ۲۵درصدی ذخایر خونی باعث می‌شود تا در هفته‌های آینده برای تامین خون و فرآورده‌های خونی ۱۶۰بیمارستان استان تهران، با مشکل مواجه شویم. عمل‌های جراحی همچنان در حال انجام است، تصادفات اتفاق می‌افتد و گروهی از بیماران مثل افراد هموفیلی یا بیماران دیالیزی و تالاسمی و همچنین بیماران مبتلا به سرطان به خون نیاز دارند. بنابراین نیاز به خون و فرآورده‌های خونی کاهش پیدا نکرده است. اینها مصرف‌کننده همیشگی خون هستند. با کاهش مراجعه مردم برای اهدای خون، این گروه‌ها بیش از همه دچار مشکل شده‌اند.»
به گفته او در کنار شیوع کرونا، با شروع فصل سرما، هر سال میزان اهدا کاهش پیدا می‌کند. در استان تهران مسئله آلودگی هوا هم تأثیرگذار است اما کاهش اصلی به دلیل شیوع کروناست. میزان اهدای خون در استان تهران ۱۲۰۰واحد است که هر واحد ۴۵۰سی‌سی است. این میزان، خون مورد نیاز ۱۶۰بیمارستان را تامین می‌کند. حالا این میزان به ۸۰۰واحد کاهش پیدا کرده است. مهدی‌زاده می‌گوید برای جلوگیری از بحران، از مراکز درمانی خواسته شده تا مصرف خون را مدیریت کنند و تنها عمل‌های جراحی اورژانسی را انجام دهند.
مردم نگران انتقال ویروس در مراکز اهدای خون نباشند
او می‌گوید که در مراکز انتقال خون تمام پروتکل‌ها رعایت می‌شود، سلامت کارکنان این مراکز مورد توجه است و با این که بر اساس دستور ستاد مقابله با کرونا، ادارات از ظرفیت ۵۰درصد نیروهایشان استفاده می‌کنند اما در این مراکز این قانون اعمال نشده تا بتوان بیشترین میزان اهدای خون را انجام داد. تمام وسایل استفاده شده در این مراکز یکبارمصرف است و سطوح به طور مرتب ضد عفونی می‌شود. مردم نگران انتقال ویروس نباشند: «افراد می‌توانند با مراجعه به سایت انتقال خون آدرس مراکز فعال را بگیرند و از طریق سامانه نوبت‌دهی برای مراجعه اقدام کنند. در استان تهران ۱۱ مرکز خونگیری وجود دارد تا کمترین میزان اتلاف وقت را داشته باشند.» اداره انتقال خون استان تهران فراخوان عمومی داده است، آنها روزانه ۱۵هزار پیامک برای اهداکنندگان قبلی می‌فرستند تا برای اهدای خون اقدام کنند. اگر قبلا گروه‌های خونی منفی مورد نیاز بود، حالا تمام گروه‌های خونی کمبود دارد.
اعمال محدودیت‌های جدید و کاهش ظرفیت ادارات، برای مدیریت کرونا هم روی میزان مراجعه مردم تأثیر گذاشته است. افراد در ساعت مشخصی از خانه بیرون نمی‌روند و همین امر میزان مراجعه‌شان را به مراکز انتقال خون کمتر کرده است. مهدی‌زاده می‌گوید: تیم‌های سیار قبلا وقتی به سازمانی مراجعه می‌کردند مثلا ۱۰۰نفر بودند، حالا ۵۰نفر شده‌اند. بنابراین تیم‌های سیار هم بازدهی سابق را ندارند؛ هرچند که میزان تیم‌های سیار در این مدت به ۶تیم افزایش پیدا کرده و برخی از مراکز در روزهای تعطیل هم فعال شده‌اند. استان تهران ۱۱ مرکز خونگیری دارد. شیوع ویروس کرونا اما تنها دلیل برای کاهش مراجعه مردم برای اهدای خون نیست. شرایط اقتصادی و اجتماعی، مشکلات مالی و دغدغه‌های هر روزه برای تامین نیازها هم عاملی برای کاهش مراجعه آنهاست؛ به طوری که مدیر کل انتقال خون استان تهران می‌گوید که اهدای خون یک اقدام انسان‌دوستانه و فرهنگی است. قطعا مردم باید رضایتمندی بالایی داشته باشند تا برای اهدای خون اقدام کنند. وقتی میزان رضایتمندی آنها کم باشد، روی کار ما هم تأثیر می‌گذارد.
استان‌های شمالی و جنوبی با بیشترین کمبود ذخایر خونی
استان‌های شمالی و جنوبی با بیشترین میزان کمبود خون مواجه‌اند. این را بشیر حاجی‌بیگی، سخنگوی سازمان انتقال خون کشور به همشهری می‌گوید. به گفته او برخی استان‌ها مثل خوزستان، بوشهر، سیستان و بلوچستان و استان‌های شمالی مثل گیلان، مازندران و گلستان با کمبود ذخایر خونی مواجه‌اند؛ چراکه آمار مبتلایان به تالاسمی در آنها بالاست. به گفته حاجی‌بیگی، ۲۰درصد خون تهیه‌شده در کشور به مصرف افراد تالاسمی می‌رسد. غیر از این سوانح و جراحی‌ها هم خون زیادی می‌خواهند. او می‌گوید که تعداد مراکز درمانی در کشور بالا رفته و همین مسئله مصرف خون را افزایش داده است. به گفته او که در اسفند سال گذشته میزان مراجعه برای اهدای خون نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۳۵درصد کاهش داشت. حالا برای جبران کمبود خون تفاهمنامه‌ای با هلال احمر امضا شده تا از ظرفیت نیروهای سازمان داوطلبان آن استفاده شود. به گفته او در ۷ماه امسال، یک میلیون و ۳۷۶هزارو ۲۹۳مراجعه برای اهدای خون شده که یک میلیون و ۸۸هزار و ۲۶۶مورد ثبت شد.
در برخی استان‌ها ذخایر خونی به ۲ روز رسیده است
وضعیت بیماران تالاسمی نگران‌کننده است. آنها در ماه‌های گذشته وضعیت نابسامانی داشته‌اند و در هفته‌های اخیر بیشترین فشار کمبود خون را تحمل کرده‌اند. یونس عرب، دبیر انجمن حمایت از بیماران مبتلا به تالاسمی به همشهری می‌گوید: وضعیت بالاتر از بحران است و در برخی استان‌ها مثل سیستان و بلوچستان که ۳هزار و ۲۰۰بیمار تالاسمی دارد و یک‌هفتم جمعیت تالاسمی‌های کشور را تشکیل می‌دهد، اوضاع نگران‌کننده است. به گفته او در این استان جاده‌های حادثه‌خیز نیز فراوان است و میزان تصادفات بالاست. مصدومان این تصادفات هم به آمار مصرف‌کنندگان خون این استان اضافه شده‌اند. او می‌گوید: در ماه‌های گذشته برخی از بیمارانی که در هفته به ۲ تا ۳واحد خون نیاز داشته‌اند یا یک واحد دریافت کرده‌اند یا اصلا هیچ واحدی نگرفته‌اند. این در حالی است که خون برای این بیماران یک ماده حیاتی است و وقتی خون مورد نیازشان را دریافت نمی‌کنند، هیچ انرژی ندارند و نمی‌توانند فعالیت‌های روزانه‌شان را انجام دهند.
عرب می‌گوید که بعد از جنگ، این نخستین باری است که با این میزان از کمبود خون مواجه می‌شوند: «این معضل جهانی است اما مسئله اینجاست که نیاز به خون در کشورهای دیگر به اندازه ایران نیست. در ایران ۲۳هزار بیمار تالاسمی وجود دارد؛ در حالی که در آمریکا یک هزار بیمار تالاسمی وجود دارد. آمارهایی که به دست ما رسیده نشان می‌دهد در برخی استان‌ها ذخایر خون به دو - سه روز رسیده و اگر مردم ۲روز خون ندهند، ذخیره‌شان تمام می‌شود.»
اوایل آبان امسال، مدیر کل انتقال خون استان اصفهان گفته بود که ذخیره خون این استان به یک روز کاهش پیدا کرده است. از کرمانشاه و کرمان هم خبرهایی درباره کمبود شدید ذخایر خون شنیده می‌شود.»
«روزنامه همشهری»
