چرا معاویه بعد از صلح با امام حسن(ع) ایشان را به شهادت رساند؟

معاویه بعد از اینکه با فریب مردم، امام حسن (ع) را مجبور به پذیرش صلح کرد، مکرهای خود را ادامه داد تا زمینه برای حکومت فرزندش، یزید، فراهم شود. چراکه معاویه از همان ابتدا در پی این بود که فرزندش را جانشین خودش کند. به همین علت بود که او را به معلمان باتجربه‌ای سپرده بود تا نوع حکومت‌داری را به او آموزش بدهند.

البته این در حالی بود که معاویه به خوبی آگاه بود که برای حکومت فرزندش، یزید، موانع زیادی در سر راه است که تا زمانی که آن‌ها را از میان راه برندارد، نخواهد توانست این جانشینی را تثبیت کند. در این میان بزرگ‌ترین مانع برای رسیدن او به این هدف، وجود مبارک امام حسن علیه السلام بود چراکه آن حضرت از هر لحاظ شایسته و لایق حکومت بر مسلمانان بودند و حتی در مفاد صلح‌نامه هم درج شده بود که آن حضرت بعد از معاویه باید زمامدار حکومت مسلمانان باشند.

معاویه در دوران حکومتش تلاش کرد ته افراد بزرگی که بر سر راه حکومت یزید بودند را از سر راه بردارد، ولی وجود امام حسن علیه السلام به دلیل شخصیت والای معنوی و روحی که داشتند، برای او مانع بزرگی محسوب می‌شد. زیرا مردم به خاطر داشتند که رسول خدا صلی‌الله علیه و آله، امام حسن و امام حسین علیهماالسلام را سید جوانان اهل بهشت می‌خواندند.

در عین حال فعالیت‌ها و خدمات بسیار امام حسن علیه السلام در مدینه، شخصیت والای آن حضرت را برای مردم آشکار کرده بود و حتی ایشان در عراق نیز جایگاه و موقعیت والایی داشتند. در این شرایط معاویه نمی‌توانست از جانشینی فرزندش یزید نامی ببرد، چراکه او از معنویت بویی نبرده بود و حتی با شراب و قمار دمساز بود.

از سوی دیگر قرارداد صلح بر این نکته تأکید کرده بود که بعد از معاویه، امام حسن علیه السلام حاکم مسلمانان خواهند بود و این مانع سیاسی و اجتماعی در جامعه آن روز محسوب می‌شد. در منابع تاریخی نوشته شده که: «علما بر این نظر اتفاق دارند که حسن بن علی علیه السلام حکومت را به معاویه تا زمان حیات او واگذار کرد و نه بیش از آن تا اینکه خلافت بعد از او به خودش برگردد و قرارداد بین آن دو این طور بسته شد.»

بر این اساس تا زمانی که امام حسن علیه السلام زنده بودند، معاویه هیچ توجیه و دلیلی برای بیان جانشینی فرزند خودش نداشت و به همین دلیل اطرافیان او هم به این امر آگاه بودند که تا زمانی که امام حسن علیه السلام زنده باشند، مردم حجاز و عراق به ولایتعهدی یزید رضایت نخواهند داد و بعد از معاویه با یزید بیعت نخواهند کرد.

البته شاید مردم شام هم از بیعت با یزید امتناع می‌کردند، چون از یک طرف نسبت به بی‌لیاقتی و فساد اخلاقی یزید آگاه بودند و از طرف دیگر از مفاد صلح امام حسن علیه السلام با معاویه اطلاع داشتند.

همه این عوامل موجب شد معاویه با وجود اینکه در ظاهر با امام حسن علیه السلام صلح کرده بود، اقدام به حذف فیزیکی آن وجود مبارک کرده و ایشان را به شهادت برساند. در این میان، مسموم کردن آن حضرت عملی بی‌سروصدا به نظر می‌رسید چراکه روش‌های دیگر حذف امام در آن شرایط ممکن نبود. درنهایت معاویه با تحریک جعده، همسر امام حسن علیه السلام و دادن وعده‌هایی، او را عامل مسموم کردن غذای اما محسن علیه السلام کرد و آن وجود مبارک را به شهادت رساند.

منابع:

• الامامه و السیاسیه؛ ابن قتیبه دینوری
• اسرار آل محمد علیهم السلام؛ ترجمه کتاب سلیم بن قیس
• اصول کافی؛ ترجمه کمره‌ای

«خبرگزاری تسنیم»