کرونا رفتار اقتصادی مردم را تغییر داد؟
یک فعال بخش خصوصی می‌گوید تحقیقی که بر روی شهروندان چند شهر بزرگ ایران انجام شده نشان می‌دهد که اقتصاد خانوار در چند حوزه مهم تغییراتی جدی را تجربه کرده است.
ناصر پاشاپور در نشست خبری اظهار کرد: در این گزارش تحقیقاتی تغییرات رفتاری مصرف کنندگان در دوران کرونا نسبت به قبل از آن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. این شرکت از سال ۸۰ به طور مرتب رفتار و نگرش مصرف کنندگان را مورد پایش قرار داده است. چنین گزارشاتی برای تحلیل رفتارهای اجتماعی مخاطبان و الگوهای مصرفی بسیار حائز اهمیت هستند.
وی ادامه داد: گزارش مورد نظر نشان می‌دهد که تغییررفتار مصرف کنندگان بصورت دومینو بر کسب وکارها تاثیرگذاشته و باعث تغییر آنها نیز شده است. گزارش با حضور ۱۰۰۰ نفر ساکن در شش شهر بزرگ ایران، تهران، اصفهان، شیراز، تبریز، مشهد و اهواز تهیه شده است.
این فعال اقتصادی با اشاره به اصلی‌ترین تغییرات ایجاد شده در رفتار اقتصادی جامعه، بیان کرد: در این گزارش نگرانی، تاثیربحران، توجه افراد به ایمنی‌ها و... مورد بررسی قرار گرفته است. خانه نشینی و بیکاری جزو اولین تاثیراتی هستند که کرونا برخانوارهای ایرانی گذاشته است. کاهش درآمد و تاخیر در پرداخت‌ها سومین تاثیری است که مخاطبان در پاسخ به تاثیرات کرونا بر زندگی افراد به آن اشاره کرده‌اند. هم نشینی با اعضای خانواده، تماشای تلویزیون، حضور در شبکه‌های اجتماعی، مطالعه کتاب و مجلات و... از جمله فعالیت‌های انجام شده‌ای بوده که افراد در دوران خانه نشینی داشته‌اند.
پاشاپور با بیان اینکه در این پژوهش درباره نگرانی افراد نیز سئوال شده است، توضیح داد: افراد در پژوهش ابتلای خود و خانواده به کرونا را بزرگترین نگرانی خود دانستند. کاهش درآمد و نیافتن وسایل بهداشتی جهت حفاظت نگرانی‌های دیگری است که افراد به آنها اشاره کرده‌اند. افراد چنین نگرانی را با شستشوی مرتب دست‌ها، ضدعفونی کردن بسته بندی وسایل، کاهش رفت و آمدها، تقویت سیستم ایمنی بد و... تا حدودی کاهش می‌دهند. چنین تغییر رفتارهایی بر رفتار خرید افراد نیز تاثیر گذاشته است.
وی ادامه داد: در دوران کرونا حجم خرید تنقلات و سیگار کاهش پیدا کرده است. البته تحقیقات نشان داد که کرونا کسی را سیگاری نکرده است اما به دلایلی افراد سیگاری مصرف خود را افزایش داده‌اند. از طرفی ۳۴ درصد حجم خرید وسایل بهداشت فردی و خانوادگی افزایش پیدا کرده است. حجم خرید موادغذایی و نوشیدنی تغییرات قابل توجه‌ای نداشته‌اند. یکی دیگر از سئوالاتی که در پژوهش مصرف کنندگان به آن پاسخ داده‌اند، درباره تغییرات روش‌های خرید در دوران کرونا بوده است. اطلاعات به دست آمده نشان داد که به طور متوسط ۱۲ درصد از خریدهای سوپرمارکتی در دوران کرونا بصورت غیرحضوری (۹درصد) یا تلفنی ( ۳درصد) انجام می‌شود. این میزان خرید توسط حدود ۲۰درصد از پاسخگویان انجام شده است. ۲۰ درصدی که نیمی از آنها عنوان کردند: بحران باعث افزایش خرید یا تغییر رفتار خرید آنها شده است. نیمی از این افراد علت آن را مصون ماندن از ویروس کرونا می‌دانند. اما اگر ویروس از بین برود روش خرید آنلاین را تغییر داده و دوباره خرید حضوری را از سر خواهند گرفت.
به گفته این فعال اقتصادی، نیمه دیگر خریداران آنلاین، مزیتهای خرید آنلاین مانند صرفه جویی در وقت، گستردگی انتخاب و راحتی در خرید را علت تغییر انتخاب خود می‌دانند و عنوان می‌کنند که در دوران پساکرونا نیز همچنان به خرید آنلاین ادامه خواهند داد.
پاشاپور در ادامه افزود: بازار تبلیغات و ادعاهای مطرح شده توسط شرکتها و برندها در دوران کرونا داغ داغ شد. برندهایی که ادعا کردند برای ایمن نگه داشتن مصرف کنندگان اقداماتی را انجام داده‌اند. چنین روش‌های برای جذب مخاطبان و سهم بازار بیشتر انجام شده است. اما داده‌های پژوهش نشان می‌دهد که چنین اقداماتی نتیجه بخش نبوده و در تمامی گروه های محصولی از ۱۰ نفر حداکثر ۲ نفر این ادعاهای برندها را شنیده‌اند. البته تغییر برند یا تمایل به آن تحت تاثیر این ادعاها در گروه‌های محصولی مختلف، متفاوت و حداکثر ۳درصد از مصرف کنندگان نسبت به ادعاهای مطرح شده واکنش نشان داده‌اند.
وی با اشاره به انتظارات مردم از برندها گفت: در مجموع؛ مصرف کنندگان از برندها به جای ادعا انتظارات دیگری دارند. از هر ۱۰ نفر چهار نفر از پاسخگویان انتظار کاهش یا ثبات قیمتی را از برندهای فعال در بازار دارند. همچنین رعایت پروتکل‌های بهداشتی و افزایش کیفیت محصولات از جمله انتظارات دیگر مصرف کنندگان است.
پاشاپور در پاسخ به این سئوال، با اینکه کرونا مردم را خانه نشین کرده اما گرایش آنها نسبت به خریدهای آنلاین افزایش قابل توجه‌ای نداشته گفت: خرید آنلاین و استفاده از تکنولوژی‌های آنلاین در دوران کرونا جهش داشته است. گرچه عدد این جهش هنوز کوچک است اما با اهمیت است و ما نباید جهش را فراموش کنیم. طبق تحقیقات کرونا جهشی را در روند حرکتی کسب وکارهای آنلاین ایجاد کرده است. اگر برندهای مانند علی بابا دچار افت شده‌اند به خاطر اتفاقاتی است که در صنعت گردشگری شاهد آن بودیم. بقیه کسب وکارهای آنلاین توسعه داشته‌اند. جهشی که از آن صحبت می‌کنیم سه تا پنج سال زمانی می‌برد اما کرونا چنین زمانی را کاهش داده است.
«خبرگزاری ایسنا»
