چرا خرید سهام استارتاپ‌ها خطرناک است؟
این برای نخستین بار است که به صورت همزمان چندین استارت آپ ایرانی با جسارتی خود خواسته و یا با تحریک دولت، بر پرده مواج بازار سرمایه کشور، عرض اندام می‌کنند.
قرار است که از ابتدای مرداد ماه تا پایان شهریور ماه سالجاری، سهام پنج شرکت بزرگ استارت آپی همچون دیجی کالا، کافه بازار، تپ سی، فیلیمو و شیپور در بازار سرمایه عرضه شوند. تلاش برای حضور استارت آپها در بازار سرمایه چند سالی هست که ورد زبان صاحبان این کسب وکارها بوده اما هربار به نحوی، تحقق این امر، یا به حاشیه رفته و یا به هر دلیلی، رنگ باخته است. به تازگی، حسن روحانی، رئیس جمهوری از وزیر اقتصاد خواسته تا شرایط ورود شرکت‌های فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال به بورس را پیگیری کرده و حتی الامکان یک بازار اختصاصی به منظور پذیرش شرکت‌های دانش بنیان و فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال ایجاد کند. از ثبت سفارش، حراج، گشایش نماد با قیمت ثابت و حراج خصوصی به عنوان روش‌های اولیه عرضه سهام این شرکت‌های استارت آپی سخن به میان آمده، هرچند که تا اینجای کار، مشخص نشده که مکانیسم دقیق عرضه سهام شرکت‌های استارت آپی دربازار سرمایه چگونه خواهد بود؟ مطرح کردن ایده عرضه سهام استارت‌آپ ها به روش حراج خصوصی، این شائبه را در ذهن‌ها تقویت کرده که دولت به دنبال ایجاد بازار یا تابلوی اختصاصی برای استارت آپها، با هدف دادن دسترسی به سهام این شرکت‌های نوپا، برای گروهی خاص از سهامداران است! در غیر این صورت سهام این شرکتها میتواند با همان رویه شرکت‌های دیگر در بورس عرضه عمومی شود. درحال حاضر، بالغ بر۴۳۰۰ شرکت دانش‌بنیان و بیش از ۶ هزار استارت‌آپ در زمینه های مختلف در کشور فعال هستند که گفته می‌شود در سال گذشته بیش از ۹۰ هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرده‌اند. ناگفته نماند که کسب و کارهای نوپا یا همان استارت آپها در شرایط کنونی، مشکلات زیادی دارند که می‌توان به چند مشکل اصلی آنها به صورت مختصر اشاره داشت؛ ابهام و عدم انتشار صورت‌های مالی، فقدان یک مکانیسم واحد برای ارزش گذاری داراییهای شرکت‌های استارت آپی، ابهام در قوانین مرتبط با بیمه و تامین اجتماعی، اخذ مالیات و نگاه سنتی سازمان امور مالیاتی به استارت‌آپ‌ها، نحوه تامین مالی این بنگاه‌ها، برخورد قیم مآبانه دولت با شرکت‌های استارت آپی و دست آخر، کیفیت نازل نیروی انسانی موجود برای شرکت‌های نوپا. به نظر می‌رسد عرضه سهام شرکت‌های استارت آپی در دریای مواج بازار سرمایه کنونی، توام با هیجان است. هیجانی که ممکن است شرکت‌های نحیف و نه چندان قدرتمند استارت آپی را در اقیانوس متلاطم این روزهای بازار سرمایه دچار فروپاشی کند. از آن گذشته، هنوز شیوه ارزش گذاری این شرکتها دارای ابهاماتی بوده هر چند که گفته می‌شود، نظام پیشنهادی شرکت‌های استارت‌آپی برای ارزش گذاری نظام مقایسه‌ای است که ارزش یک شرکت را در مقایسه با شرکت‌های مشابه آن، تعیین می‌کند. در این شیوه ارزش گذاری باعث رشد حبابی ارزش شرکتها در بورس خواهد شد. به عبارتی، بعلت فقدان مشابه بسیاری از شرکتها در داخل کشور، این شرکتها خود را با نمونه خارجی مقایسه کرده و ارزش گذاری بر اساس دلار صورت می‌گیرد. در نتیجه، به کاذب شدن و افزایش حباب قیمتی آنها کمک می‌کند و ارزش شرکت را چیزی بسیار بیشتر از واقعیت نشان خواهد داد. واقعیت این است که مهمترین دلیل حضور شرکت‌های استارت آپی در شرایط کنونی بازار سرمایه ، تامین منابع مالی برای آنها است. هر چند که به باور کارشناسان، می‌توان بدون قرار دادن استارت آپها در معرض ریسک بازار سرمایه، برای تامین مالی آنها برنامه ریزی کرد. حال آنکه به نظر می‌رسد دولت در تلاش است تا با عرضه سهام استارت آپها در بازار سرمایه ولو به هر بهانه‌ای به بورس کشور، عمق بخشی کند. فراموش نکنیم که ذات حضور شرکت ها در بازار سرمایه در کنار شفافیت و تامین مالی، سود محوری است. از این منظر، چه تضمینی وجود دارد که پس از فروکش کردن تب کنونی بازارسرمایه در ماه‌های آتی، شرکت‌های نابالغ استارت آپی، بتوانند در قبال مطالبه به حق سهامداران برای سود دهی، تاب بیاورند؟ رئیس هیات مدیره انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی در گفتگو با «نود اقتصادی»، خرید سهام شرکت‌های استارتاپی را خطرناک توصیف کرده و افزوده که در حال حاضر، پول زیادی در بازار سرمایه وجود داشته و افرادی که سهام شرکت‌های نوپا را خریداری خواهند کرد وارد چرخه سفته بازی می شوند! حمیدرضا اعتدال مهر، پرسیده که آیا استارتاپ‌ها با ورود به بورس، تضمین کننده سرمایه مردم خواهند بود وخود در پاسخ،تصریح کرده که هشدارها این را نمی‌گوید زیرا شرکت های استارت آپی در شرایط مه آلود وارد بازار سرمایه می شوند. درست یا غلط، واگذاری سهام شرکت‌های استارت آپی در بازار سهام فعلی، به جمع بندی نهایی رسیده و قرار شده تا از اوایل مردادماه، زنگ بازار سرمایه برای این تازه واردها به صدا درآید. تازه واردهایی که در این سالها، هیچ گاه از میزان درآمد، هزینه و دارایی خود رازگشایی نکرده‌اند. واقعیت این است که دارایی این دست شرکتها بیشتر فکری بوده، بنابراین باید دید که نوع مواجه آنها با تالار پرهیاهوی بورس چه خواهد بود. هر چند که بیم آن می رود این استارت آپها با همه عرض و طول خویش، درهمهمه بازار بورس محو شوند. این اتفاق دستکم برای خریداران سهام آنها چندان هم جذاب نخواهد بود.
«نود اقتصادی»
