زنجیر و سیم بکسل فولادی

سیم بکسل با نام انگلیسی Steel wire rope یکی از ابزار آلات پر مصرف می باشد که اغلب صنایع سنگین بطور مستقیم و غیر مستقیم با سیم بکسل و یا از ابزار آلاتی که از سیم بکسل و یا زنجیر استفاده می کنند سر و کار دارند. بیش از 1000 مدل سیم بکسل با در نظر گرفتن انواع بافت، انواع ساختار، سایز های مختلف و متریال های مختلف وجود دارد که هر یک متناسب با نیاز صنعتی خاص و با مشخصات مکانیکی و شیمیایی مختص خود شناخته می شود. از این رو برای خرید یا انخاب سیم بکسل نیاز به شناخت کامل علم مکانیکی و تجربیات کافی پیرامون تنوع سیم بکسل ها می باشد. سیم بکسل فولادی در میان متریال های مختلف بکار گرفته شده در تولید سیم بکسل دارای کاربری گسترده تری می باشد و در مقابل سیم بکسل های استیل که محدودیت در کاربری آنها بالاخص برای لیفتینگ وجود دارد قرار می گیرد .

ساختار سیم بکسل متشکل از چند رشته یا استرند می باشد که به روش های مختلف با ساختار های مختلف به هم بافته شده اند. برخی از انواع سیم بکسل مانند سیم بکسل مهاری تنها یک استرند دارند و از چند مفتول اغلب با قطر بالا به هم بافته تشکیل شده اند. البته سیم بکسل مهاری دارای کاربری کاملا متفاوتی با دیگر انواع سیم بکسل می باشد و از آن به سبب انعطاف بسیار اندکی که دارد اغلب برای حفظ بار در موقعیتی خاص استفاده می شود. از این رو در پل سازی ها، سد سازی ها و در مهار وزن دکل ها از سیم بکسل مهاری که ساختاری بصورت 1 X7 , 1X19 , 1X35 دارد استفاده می شود. سیم بکسل بکسل مهاری که در زیر دسته سیم بکسل های فولادی قرار دارد اغلب به صورت آبکاری شده گالوانیزه گرم به رنگ نقره ای مات و با تنسایل مقاومت کششی بالا مورد استفاده قرار می گیرد و برای کاربری در رقابت با زنجیر های صنعتی قرار دارد .

صنایع مصرف کننده سیم بکسل

کاربری سیم بکسل ها گسترده تر از زنجیر های صنعتی بوده و امروزه در بسیاری از صنایع حتی برای دکوراسیون ، ایجاد پله های معلق سیم بکسلی و حتی نرده های پله ها نیز از سیم بکسل با توجه به قابلیت های بسیار بالایی که دارد استفاده می شود. در مراکز تفریحی و ورزشی در راه اندازی تلکابین ها و تلسیژ ها نیز استفاده از ساختار های مختلف سیم بکسل مرسوم می باشد. اما آنچه بعنوان سیم بکسل فولادی در صنایع بکار می رود را می توان در دسته های زیر و با معرفی ساختار های مختلف برای سیم بکسل ها کلاس بندی نمود .

1. سیم بکسل حفاری و جرثقیل در میان پر مصرف ترین نوع سیم بکسل های فولادی قرار دارد که با ساختار 6 X19 و بافت نوع سیل یا استاندارد و با مغزی کنفی و یا فولادی یعنی بصورت 6 X19S+FC , 6X19S+IWRC مورد استفاده قرار می گیرد. در تولید سیم بکسل حفاری اغلب از تنسایل حداقلی 1770 نیوتن بر میلیمتر مربع N/mm2 استفاده می شود .
2. سیم بکسل آسانسوری که از دیگر ساختار های پر مصرف سیم بکسل می باشد که اغلب در سایز های 8، 10 و 11 میلیمتر مورد استفاده قرار می گیرد و ساختار آن متشکل از 8 استرند که در آن مفتول ها بصورت سیل SEALE بافته شده اند قرار دارد. سیم بکسل آسانسوری دارای ساختار 8 X19S می باشد که هم بصورت مغز کنفی و هم بصورت مغز فولادی استفاده می شود. معتبر ترین برند تولید کننده سیم بکسل آسانسوری در دنیا برند گوستاولف آلمان است .
3. سیم بکسل تاور کرین نتاب از قدرتمند ترین نوع سیم بکسل های فولادی است که با رشته های ریز از مفتول های فولادی، با تعداد استرند بالا و تعداد کم مفتول در هر استرند تولید شده و دارای انعطاف بسیار بالایی است. سیم بکسل نتاب بگونه ای بافته می شود که حتی اتصال تک رشته آن نیز در برابر گردش و گشتاور ها و لنگر ناشی از آن مقاومت دارد. پر مصرف ترین ساختار های سیم بکسل نتاب عبارتند از 19 X7 , 35X7 و در سایز های 16 و 18 میلیمتر دارای بیشترین میزان مصرف هستند .
4. سیم بکسل اسلینگ که کارکرد آن برای لیفتینگ می باشد و از جنس فولادی با مقاومت بسیار بالا و تنها با مغزی از جنس فولادی تولید می شود. سیم بکسل اسلینگ اغلب یا با ساختار 6 X36 از بافت نوع استاندارد و یا 6 X37 با بافت نوع وارینگتون مورد استفاده قرار می گیرد .

سیم بکسل روکش دار نیز که دارای مصارف عمده ای در باشگاه های ورزشی می باشد نمونه دیگری از سیم بکسل های مغز فولادی می باشد که در داخل آن از سیم بکسل فولادی با ساختار 7 X7 برای سایز های کوچکتر و ساختار 6 X19 برای سایز های بزرگتر استفاده شده است. سیم بکسل روکش دار دارای روکش از جنس PVC می باشد و در رنگ های دیگر اما با مشخصات مکانیکی برابر عرضه می شود .

تفاوت کاربری سیم بکسل و زنجیر

زنجیر صنعتی یکی دیگر از ابزار آلات پر کاربرد در لیفتینگ می باشد. زنجیر ها دارای ساختار ها و ترکیبات و تنوع ساده تری هستند و انتخاب آنها پیچیدگی های سیم بکسل ها را ندارد. زنجیر ها نیز مانند سیم بکسل ها در گرید ها و تنسایل های متنوعی تولید می شوند و استاندارد های مختلفی نیز دارند که استاندارد های مختلف زنجیر ها بیانگر طول دانه زنجیر نسبت به قطر مفتول می باشد. گونه ای از زنجیر فولادی معروف به زنجیر لنگر نیز وجود دارد که در ساختار آن هر دانه زنجیر توسط یک راد اضافه به دو بخش تقسیم می شود و در آن انعطاف زنجیر به حداقل می رسد و تغییر طول آن نسبت به زنجیر های فولادی معمولی کمتر است. زنجیر های فولادی مانند سیم بکسل فولادی در برابر مواد خورنده محیطی دارای مقاومت کمی هستند و از این رو اغلب با بکارگیری آبکاری سطحی با فلزات قدرتمندی چون روی (زینک) آبکاری می شوند. در زیر به بررسی گرید های مختلف کاربردی زنجیر فولادی می پردازیم .

1. زنجیر آهنی گرید G43 که پایین ترین گرید زنجیر ها محسوب می شود و دارای کاربری محدودی بوده و تنسایل کمتر از 400 N/mm2 دارد. بر روی جرثقیل های زنجیری سقفی برای اتصال بر روی چرخدنده بزرگتر مانند زنجیر دستی از این گرید استفاده می شود .
2. زنجیر فولادی گرید G80 که پر مصرف ترین گرید زنجیر های باربری محسوب می شود. از این زنجیر در سایز های مختللف بر روی جرثقیل های سقفی دستی و برقی نیز استفاده می شود . زنجیر بار فولادی گرید G80 دارای تنسایل مقاومتی بسیار بالایی بوده و هم به رنگ سیاه فسفاته و هم به رنگ نقره ای گالوانیزه در بازار مصرف می شود .
3. زنجیر فولادی بار گرید G100 که دارای تنسایل مقاومت بسیار بالایی بوده و دارای کاربری کمتری است. اغلب تولید کنندگان بزرگ زنجیر های باربری مانند شرکت کروزبی آمریکا به تولید زنجیر بار در این گرید می پردازند .
4. زنجیر گرید G120 که به رنگ آبی در بازار یافت می شود و در واقع بالاترین گرید در میان زنجیر های باربری را به خود اختصاص می دهد. این گرید از زنجیر به سبب دارا بودن درصد بالایی از کربن تا اندازه ای ترد می باشد .

استفاده از زنجیر باربری بر روی جرثقیل های دستی و برقی از نوع زنجیری، بر روی وینچ های زنجیری، پولیفت ها و بسیاری از ابزار آلات لیفتینگ به سبب سهولت در استفاده، قیمت مناسب تری که نسبت به سیم بکسل ها دارند، طول عمر بالا، میزان سایش کمتر از سیم بکسل ها و انعطاف مناسبی که دارند بسیار مرسوم است. زنجیر فولادی را به صورت فسفاته و به رنگ مشکی در بازار به صورت عمده عرضه کرده و تحول آن اغلب در متراژ یا تناژ بالا در داخل بشکه صورت می پذیرد. سفارش زنجیر نیز هم بصورت وزنی و هم بر حسب متراژ مورد استفاده صورت می پذیرد .