در ماه رمضان چقدر قرآن بخوانیم؟
خواندن قرآن نباید آنقدر کُند باشد که آیات کمی خوانده شود، نه آنقدر سریع خوانده شود که عجولانه از آیات عبور کنیم و تلاوتمان همراه با تدبیر نباشد. به همین دلیل بهترین روش قرآن خواندن با سرعت مناسب بود.
بی تردید در ماه نزولِ قرآن کریم، تلاوت این کتاب آسمانی ثواب بیشتری نسبت به دیگر ایام سال دارد. کمااینکه در روایات متعدد به این موضوع اشاره شده است و ائمه اطهار (ع) مومنان را به تلاوت هر چه بیشتر قرآن کریم توصیه کرده اند. فضیلت قرائت قرآن کریم ، در ماه‌های دیگر سال، بار‌ها از طرف اهل بیت (ع) بیان شده است، اما در «شهر رمضان» این فضیلت چندین و چند برابر است.
در بحارالانوار، جلد ۹۶، صفحه ۳۴۰ - ۳۴۱ از امام رضا (ع) روایتی نقل شده است که صحه بر این ادعا می‌گذارد. ضامن آهو (ع) فرموده اند: «نیکى‌ها در ماه رمضان پذیرفته و بدی‌ها در این ماه آمرزیده می‌شود. کسى که در ماه رمضان آیه اى از کتاب خداوند را بخواند، مانند کسى است که در ماه‌هاى دیگر، کل قرآن را ختم کرده است...»
شیخ صدوق در کتاب معانى الاخبار و امالى به سندش از امام باقر (ع) روایت کرده که ایشان فرمودند: «هر چیزى را بهارى است و بهار قرآن ماه رمضان است.» همچنین امام صادق (ع) در روایتی دیگر فرمودند: «به راستى که در کتاب خدا، ماه‌ها نزد خدا دوازده ماه است. روزى که خداوند آسمان‌ها و زمین را آفرید، پس نور و روشنى ماه‌ها ماه رمضان شد و قلب ماه رمضان، شبِ قدر است ؛ قرآن در ماه رمضان نازل شده است، پس با قرآن از این ماه استقبال کنید.»
روایات این چنینی بسیار است. حالا نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، شیوه تلاوت قرآن کریم است. آیا درباره چگونگی قرائت قرآن هم توصیه‌ای به ما شده است یا خیر؟ سید محسن موسوی بلده قاری برجسته و مدرس قرآن کریم در این خصوص توضیحاتی ارائه کرد و به خبرنگار ما گفت: شیوه قرائت قرآن، ارتباطی به ماه رمضان و غیر ماه رمضان ندارد. در روایات به ما توصیه شده است که به صورت ترتیل قرآن بخوانیم. قرآن به شکل ترتیل نازل شده است و بهتر است با همان کیفیت خوانده شود.
این قاری قرآن ادامه داد: قاریان، وقتی می‌خواهند آیاتِ کلام الله مجید را تلاوت کنند، این کار را به شیوه ترتیل انجام می‌دهند. اگر به تاریخ تلاوتِ قرآن کریم توجه کنیم، متوجه می‌شود سه نوع تلاوت قرآن کریم داریم؛ تحقیق، تدویر و تحدیر یا حدر. تفاوت این سه نوع تلاوت، در سرعت خواندن است. تحقیق شیوه‌ای از قرائت قرآن است که معمولا در مجالسِ قرآنی خوانده می‌شود. این شیوه در قرون بعد از نزول قرآن متداول شده است.
وی افزود: تحقیق به معنای خواندن کلام الله مجید، با سرعت بسیار آرام است. تحقیق در ابتدا، کاربردش آموزش بوده است. مثلا بچه‌ای که می‌خواست قرآن خواندن یاد بگیرد، ابتدا باید با سرعت کم، قرآن را گوش می‌داد و به آرامی آیات را تکرار می‌کرد؛ همان گونه که یک شناور با سرعت کم شنا کردن در آب را شروع می‌کند. بنابراین هدف تحقیق این بود که فردِ قاری، مهارت ابتدایی تلاوت را پیدا کند. در مقابل شیوه تحقیق، حدر است. حدر، یعنی تلاوت قرآن با سرعت بالا. حدر یک نوع قرائت است که برای تمرین حفظ به وجود آمده است. حافظان قرآن کریم، معمولا برای مرور کردن محفوضاتشان به این شیوه، قرآن می‌خوانند. البته برخی برای اینکه بتوانند با خواندن تعداد زیادی از آیات ثواب بیشتری ببرند، از این شیوه استفاده می‌کنند.
موسوی بلده در ادامه به بهترین شیوه قرائت قرآن اشاره کرد و گفت: اصل تلاوت قرآن کریم، به شکل تدویر یا همان ترتیل بوده که امروز به همان ترتیل مشهور است. دو نوع خواندن تُند و کُند قرآن کریم یا همان تحقیق و حدر، سفارش خداوند متعال نبوده است. سرعت ترتیل قرآن، بین حدر و تحقیق است. این شیوه از صدر اسلام بوده و در قرآن کریم به این شیوه قرائت، توصیه شده است. خواندن قرآن نباید آنقدر کُند باشد که آیات کمی خوانده شود، نه آنقدر سریع خوانده شود که عجولانه از آیات عبور کنیم و تلاوتمان همراه با تدبیر نباشد. به همین دلیل بهترین روش قرآن خواندن با سرعت مناسب بود.
این مدرس قرآن کریم در ادامه به نکته‌ای دیگر درباره تلاوت قرآن اشاره و بیان کرد: طبیعی است که همه مردم نمی‌تواند قرآن را صحیح و با سرعت ترتیل بخوانند. بهترین زمان یادگیری و فراگیری قرآن، ماه رمضان است، اما خیلی‌ها فرصت آموزش را ندارند و می‌خواهند بیشتر وقت خود را به تلاوت قرآن اختصاص دهند. باید هر کس در حد توان خود قرآن را تلاوت کند. اگر استمرار در تلاوت قرآن اتفاق بیفتد، همه می‌توانند به مرور زمان ترتیل خوانی کنند.
وی در ادامه، روایتی درباره قرائت قرآن کریم در ماه رمضان بیان کرد و گفت: شخصی نزد امام صادق (ع) آمد و پرسید، چقدر در ماه رمضان قرآن بخواند. امام صادق (ع) به این شخص فرمودند؛ ما ائمه اطهار (س) در ایام غیر از ماه رمضان، هر ۱۰ روز یکبار قرآن را می‌خوانیم و دوره می‌کنیم؛ بنابراین در هر ماه، سه بار قرآن را دوره می‌کنیم. البته شما توان این کار را ندارید. ما به شما توصیه می‌کنیم که در ماه یکبار قرآن کریم را بخوانید. این روایت نشان می‌دهد که امام صادق (ع) به توانایی انسان، برای قرائت قرآن توجه می‌کنند. در ادامه امام صادق (ع) فرمودند، اما در ماه رمضان که ماه نزول قرآن است، سه روز یکبار ختم قرآن می‌کنیم؛ باز هم شما توانایی انجام این کار را ندارید. شما در ماه رمضان ۱۰ روز یکبار قرآن را دوره کنید.
موسوی بلده در پایان اضافه کرد: بنابراین هر چه بتوانیم بیشتر قرآن بخوانیم بهره بیشتری برده ایم. با توجه به این که همه توانایی قرائت ترتیل قرآن را ندارند، اگر در ماه رمضان یک بار قرآن دوره شود عالی است. خوشبختانه در سال‌های اخیر تلاوت قرآن کریم به صورت ترتیل در تمام سال به ویژه ماه مبارک رمضان از رسانه ملی پخش می‌شود. بسیاری از قاریان مشهور در جلسات مختلف به مناسبت ماه مبارک رمضان، روزانه یک جزء را قرائت می‌کنند و مردم هم آیات را با آن‌ها زمزمه می‌کنند. این شیوه بسیار خوبی است که همه بتوانند قرآن را بخوانند. این بهترین روش خواندن قرآن است.
«باشگاه خبرنگاران»
