دعای امام سجاد (ع) هنگام حلول ماه رمضان

به نام خداوند بخشنده مهربان. سپاس خدایی را سزاست که ما را برای سپاسگزاری خود راهنمایی نمود و از سپاسگزاران قرار داد تا برای احسان و نیکی‌اش از شکرگزاران باشیم و ما را بر آن سپاسگزاری پاداش نیکوکاران دهد، و سپاس خدایی را سزاست که دین خود را به ما عطا نمود و ما را جزو ملت ‌خویش (اسلام) اختصاص داد، و در راه‌های احسان و نیکی‌اش رهنمون کرد، تا به وسیله نعمتش در آن راه‌ها رفته و به رضا و خوشنودی‌اش دست‌یابیم، سپاسی که آن را از ما بپذیرد و به وسیله آن از ما خشنود گردد.

رمضان ماه تزکیه

و سپاس خدایی را سزاست که ماه خود، رمضان را، ماه صیام و روزه، و ماه اسلام، و ماه تزکیه، و ماه تصفیه و پاک کردن (از گناهان)، و ماه قیام و ایستادن (برای نماز در شب‌ها یا به پا خاستن در احیای اسلام و جهاد در راه خدا) را یکی از آن راه‌های احسان قرار داد، آنچنان ماهی که قرآن در آن فرو فرستاده شد، در حالی که برای مردم راهنما (ی از گمراهی) و نشانه‌های آشکار رهبری، و جدا کننده میان حق و باطل است.

خداوند ماه صیام را بر سایر ماه‌ها برتری بخشید

پس برتری آن را بر ماه‌های دیگر به سبب حرمت‌ها و گرامیداشتن‌های بسیار و فضائل و برتری‌های آشکار که برای آن قرار داد، هویدا گردانید، و در آن ماه از جهت ‌بزرگداشت، آنچه را که در ماه‌های دیگر حلال کرده حرام نمود، و خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها را در (روزهای) آن منع کرد، و برای آن وقت آشکاری (معینی) قرار داد، که خدای بزرگ و توانا جائز و روا نمی‌داند که پیش انداخته شود و نمی‌پذیرد که از آن وقت ‌به تأخیر افتد. سپس (عبادت و بندگی در) شب (قدر) آن را به (عبادت در) شب‌های هزار ماه برتری داد، و آن را شب قدر نامید (شبی که خدای تعالی اجلها و روزیها و هر امری که حادث می‌شود را مقدر می‌فرماید) در آن شب (بسیاری از) فرشتگان و روح (که مخلوقی است‌بزرگتر از فرشته) به فرمان پروردگارشان بر هر که از بندگانش بخواهد با قضا و قدری که محکم و استوار کرده (که تغییر و تبدیلی در آن نیست).

درود فرشتگان بر عابدان شب قدر

برای هر کاری (که خدا مقدر فرموده) فرود می‌آیند، آن شب سلام و درود (فرشتگان) است (بر آنانی که برای نماز به پای ایستاده یا در حال رکوع و سجودند، یا آنکه شب سلامتی و رهایی از ضرر و زیان شیاطین است) که برکت و خیر آن تا آشکار شدن روشنی صبح، دائم و پایدار است.

خدایا، توفیق روزه با ترک معاصی به ما عطا فرما

بار خدایا بر محمد و آل او درود فرست، و شناسایی برتری آن را (بر ماه‌های دیگر) و بزرگ داشتن حرمت و حقش را (که قیام و ایستادگی بر آن واجب است) و دوری گزیدن از آنچه را که منع و حرام کرده‌ای به ما الهام نما، و ما را به روزه داشتن آن به وسیله باز داشتن اندام از گناهان و به کار بردن آنها به آنچه تو را خوشنود می‌گرداند یاری فرما، تا با گوش‌هامان سخن بیهوده گوش ندهیم، و با چشم‌هامان به سوی بازی (کارهایی که انسان را از مقصود باز دارد)، نشتابیم. و تا دست‌هامان را به حرام دراز ننمائیم، و با پاهامان به سوی آنچه منع و حرام گشته نرویم و تا شکم‌هامان نگاه ندارد و گرد نیاورد جز آنچه (خوردنی و آشامیدنی) که تو حلال و روا گردانیده‌ای. و زبان‌هامان گویا نشود جز به آنچه (قرآن مجید و گفتار پیامبر اکرم و ائمه معصومین علیهم السلام) تو خبر داده و بیان فرموده‌ای (اشاره به آداب روزه‌داری و پرهیز از گناهان در حال روزه‌داری است) و رنج نکشیم جز در آنچه (عبادت خدا و خدمت‌به خلق) که به پاداش تو نزدیک گرداند، و بجا نیاوریم جز آنچه که از کیفر تو نگاه دارد.

سپس همه آن کردارها را از ریا، و خودنمایی خود نمایان و از سمعه و شنیدن شنوندگان خالص و پاکیزه گردان که از آن کسی را با تو شریک نگردانیم، و جز تو در آن مقصود و خواسته‌ای نطلبیم.

بار خدایا، توفیق نمازگزاردن کامل به ما مرحمت فرما

بار خدایا بر محمد و آل او درود فرست، و ما را در آن بر اوقات نمازهای پنجگانه با حدود و احکامش، که مقرر نموده‌ای و واجباتش که واجب کرده‌ای و شروط و اوقاتش که شرط و تعیین گردانیده‌ای آگاه فرما. و ما را در نماز همچون کسانی قرار ده که مراتب شایسته آن را دریافته و ارکان و جوانب آن را نگهدارندگانند. آن را در اوقات خود به همان طریقی که بنده و فرستاده تو -که درودهایت‌بر او و بر آل او باد- در رکوع و سجود و همه فضیلت‌ها و درجات رفیعه‌اش قرار داده، با کامل‌ترین طهارت و پاکی، و رساترین خشوع و فروتنی بجا آورنده‌اند.

خدایا در این ماه احسان به ارحام و جیران و تزکیه اموال توفیقمان ده

و ما را در آن ماه توفیق ده که با نیکی فراوان و بخشش، به خویشان خود نیکی کنیم و با احسان و عطا از همسایگان جویا شویم، و دارایی‌هامان را از مظالم و آنچه از راه ظلم و ستم به دست آمده خالص و آراسته نمائیم، و آنها را با بیرون کردن زکات‌ها پاک کنیم (که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرموده: «ملعون کل مال لا یزکی‌» از خیر و نیکی دور است هر مال و دارایی که زکات آن داده نشود) و به کسی که از ما دوری گزیده باز گردیم (به او بپیوندیم) و به کسی که به ما ظلم و ستم نموده از روی (آنچه که مقتضی) انصاف و عدل (است) رفتار کنیم و با کسی که به ما دشمنی نموده آشتی نمائیم، جز کسی که در راه تو و برای تو با او دشمنی شده باشد، زیرا او دشمنی است که او را دوست نمی‌گیریم، و حزب و گروهی است که با او از روی دل دوستی نمی‌کنیم.

و ما را توفیق ده که در آن به سوی تو تقرب جسته نزدیک شویم، به وسیله کردارهای پاکیزه و آراسته که ما را به آن از گناهان پاک کنی (بیامرزی) و در آن ما را حفظ کرده و نگاهداری از اینکه بخواهیم عیوب و زشتی‌ها (کردارهای ناشایسته) را از سر گیریم، تا هیچ یک از فرشتگانت (که نویسندگان اعمال هستند گناهان ما را) بر تو پیشنهاد ننمایند، جز آنکه کمتر باشد از اقسام طاعت و بندگی برای تو، و انواع تقرب به سوی تو که ما بجا آوردیم.

خدایا در این ماه توفیق تقرب به پیشگاهت‌به ما مرحمت فرما

بارخدایا از تو درخواست می‌نمایم به حق این ماه و به حق کسی که در آن از آغاز تا انجامش در عبادت و بندگی برای تو کوشیده، از فرشته‌ای که او را مقرب ساخته‌ای، یا پیغمبری که فرستاده‌ای، یا بنده شایسته‌ای که برگزیده‌ای، که بر محمد و آل او درود فرستی و ما را در آن برای کرامت و ارجمندی که به دوستانت وعده داده‌ای سزاوار گردان، و آنچه که برای کوشش کنندگان در طاعت و فرمانبری‌ات واجب و لازم کرده‌ای برای ما لازم نما،و به رحمت و مهربانی‌ات ما را در صف کسانی (انبیاء و اوصیاء علیهم السلام) که سزاوار بالاترین مرتبه (بهشت) هستند قرار ده.

خدایا در این ماه از سهل‌انگاری‌ها و فریب شیطان حفظ‌مان فرما

بار خدایا، بر محمد و آل او درود فرست، و ما را در توحید و یگانگی‌ات از عدول و بازگشتن (شرک آوردن آشکار و نهان) و در بزرگ داشتنت از تقصیر و کوتاهی و در دینت (اسلام) از شک و دو دلی و از راهت (به دست آوردن رضا و خوشنودی‌ات) از کوری (گمراهی) و برای حرمتت (آنچه قیام به آن واجب است) از سهل انگاری و از دشمنت (شیطان رانده شده) فریب خوردن، دور گردان. بار خدایا بر محمد و آل او درود فرست، و هرگاه در هر شب از شب‌های این ماه برای تو بندگانی باشد که عفو و بخشیدنت آنها را آزاد می‌نماید، یا گذشتت ایشان را می‌بخشد پس ما بندگان را از آن بندگان قرار بده، و ما را برای این ماه، از بهترین اهل و یاران (برگزیدگان) قرار ده. بار خدایا بر محمد و آل او درود فرست، و با کاسته شدن ماه آن گناهان ما را بکاه، و با بپایان رسیدن روزهایش بدی‌ها و گرفتاری‌های ما را از ما بکن تا اینکه این ماه از ما بگذرد در حالی که ما را از خطاها پاکیزه گردانیده و از بدی‌ها خالص و آراسته ساخته باشی.

خدایا ماه رمضان را برای ما ماه عبادت و طاعت قرار بده

بار خدایا بر محمد و آل او درود فرست و اگر در آن از حق برگردیم ما را (بر آن) بازگردان و اگر در آن عدول نموده به راه کج رفتیم ما را به راه راست آور، و اگر دشمن تو شیطان ما را احاطه کرده فرا گیرد از او رهایی‌مان ده. بار خدایا ماه رمضان را از عبادت، و پرستش ما مملو و پر گردان، و اوقات آن را به طاعت و فرمانبری ما برای تو آراسته نما و ما را در روزش به‌روزه داشتن و در شبش به نماز و زاری به‌سوی (درگاه) تو و فروتنی و خواری در برابر تو، یاری فرما تا روزش بر ما به غفلت و بیخبری و شبش به تقصیر و کوتاهی (در عمل) گواهی ندهد. بار خدایا ما را در باقی ماه‌ها و روزها تا زمانی که زنده‌مان می‌داری همچنین (به‌طوری که برای ماه رمضان درخواست‌شد) قرار ده، و ما را از بندگان شایسته‌ات بگردان که (الذین یرثون الفردوس هم فیها خالدون، (سوره ۲۳، آیه ۱۱) آنان بهشت را به میراث می‌برند در حالی که در آن جاوید هستند گفته‌اند: بهشت مسکن و جایگاه پدر ما حضرت آدم علی نبینا و آله و علیه السلام بوده پس هرگاه به فرزندان او داده شود مانند آن است که از او به آنها ارث رسیده) و از آنانی قرار بده که آنچه (صدقات) را می‌دهند در حالی که دل‌هاشان از (اندیشه) بازگشت‌به سوی پروردگارشان ترسان است و از آنان که در نیکی‌ها می‌شتابند، و ایشان برای آن نیکی‌ها بر دیگران پیشی گیرنده‌اند.

خدایا درود بیکران و بی حد خود را بر محمد و آل او فرست

بار خدایا درود فرست‌بر محمد و آل او، در هر هنگام و هر زمان و بر هر حال به شماره درودی که فرستاده‌ای بر هر که درود فرستاده‌ای، و چندان برابر همه آنها به چندان برابری که جز تو آنها را نتواند شمرد، زیرا تو هر چه را بخواهی بجا آورنده‌ای انجام کار، تو را ناتوان نمی‌گرداند و مانعی آن را باز نمی‌دارد. (۱)

پی نوشت:

۱-صحیفه سجادیه، ص ۲۸۲، فیض الاسلام‌روزه، درمان بیماری‌های روح و جسم صفحه ۶.

«شهر سوال»