دعای امام سجاد (ع) هنگام حلول ماه رمضان
دعایی که امام سجاد (ع) در هنگام حلول ماه مبارک رمضان می‌خواندند را در ادامه می‌خوانید.
به نام خداوند بخشنده مهربان. سپاس خدایی را سزاست که ما را برای سپاسگزاری خود راهنمایی نمود و از سپاسگزاران قرار داد تا برای احسان و نیکی‌اش از شکرگزاران باشیم و ما را بر آن سپاسگزاری پاداش نیکوکاران دهد، و سپاس خدایی را سزاست که دین خود را به ما عطا نمود و ما را جزو ملت خویش (اسلام) اختصاص داد، و در راه‌های احسان و نیکی‌اش رهنمون کرد، تا به وسیله نعمتش در آن راه‌ها رفته و به رضا و خوشنودی‌اش دست‌یابیم، سپاسی که آن را از ما بپذیرد و به وسیله آن از ما خشنود گردد.
رمضان ماه تزکیه
و سپاس خدایی را سزاست که ماه خود، رمضان را، ماه صیام و روزه، و ماه اسلام، و ماه تزکیه، و ماه تصفیه و پاک کردن (از گناهان)، و ماه قیام و ایستادن (برای نماز در شب‌ها یا به پا خاستن در احیای اسلام و جهاد در راه خدا) را یکی از آن راه‌های احسان قرار داد، آنچنان ماهی که قرآن در آن فرو فرستاده شد، در حالی که برای مردم راهنما (ی از گمراهی) و نشانه‌های آشکار رهبری، و جدا کننده میان حق و باطل است.
خداوند ماه صیام را بر سایر ماه‌ها برتری بخشید
پس برتری آن را بر ماه‌های دیگر به سبب حرمت‌ها و گرامیداشتن‌های بسیار و فضائل و برتری‌های آشکار که برای آن قرار داد، هویدا گردانید، و در آن ماه از جهت بزرگداشت، آنچه را که در ماه‌های دیگر حلال کرده حرام نمود، و خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها را در (روزهای) آن منع کرد، و برای آن وقت آشکاری (معینی) قرار داد، که خدای بزرگ و توانا جائز و روا نمی‌داند که پیش انداخته شود و نمی‌پذیرد که از آن وقت به تأخیر افتد. سپس (عبادت و بندگی در) شب (قدر) آن را به (عبادت در) شب‌های هزار ماه برتری داد، و آن را شب قدر نامید (شبی که خدای تعالی اجلها و روزیها و هر امری که حادث می‌شود را مقدر می‌فرماید) در آن شب (بسیاری از) فرشتگان و روح (که مخلوقی است‌بزرگتر از فرشته) به فرمان پروردگارشان بر هر که از بندگانش بخواهد با قضا و قدری که محکم و استوار کرده (که تغییر و تبدیلی در آن نیست).
درود فرشتگان بر عابدان شب قدر
برای هر کاری (که خدا مقدر فرموده) فرود می‌آیند، آن شب سلام و درود (فرشتگان) است (بر آنانی که برای نماز به پای ایستاده یا در حال رکوع و سجودند، یا آنکه شب سلامتی و رهایی از ضرر و زیان شیاطین است) که برکت و خیر آن تا آشکار شدن روشنی صبح، دائم و پایدار است.
خدایا، توفیق روزه با ترک معاصی به ما عطا فرما
بار خدایا بر محمد و آل او درود فرست، و شناسایی برتری آن را (بر ماه‌های دیگر) و بزرگ داشتن حرمت و حقش را (که قیام و ایستادگی بر آن واجب است) و دوری گزیدن از آنچه را که منع و حرام کرده‌ای به ما الهام نما، و ما را به روزه داشتن آن به وسیله باز داشتن اندام از گناهان و به کار بردن آنها به آنچه تو را خوشنود می‌گرداند یاری فرما، تا با گوش‌هامان سخن بیهوده گوش ندهیم، و با چشم‌هامان به سوی بازی (کارهایی که انسان را از مقصود باز دارد)، نشتابیم. و تا دست‌هامان را به حرام دراز ننمائیم، و با پاهامان به سوی آنچه منع و حرام گشته نرویم و تا شکم‌هامان نگاه ندارد و گرد نیاورد جز آنچه (خوردنی و آشامیدنی) که تو حلال و روا گردانیده‌ای. و زبان‌هامان گویا نشود جز به آنچه (قرآن مجید و گفتار پیامبر اکرم و ائمه معصومین علیهم السلام) تو خبر داده و بیان فرموده‌ای (اشاره به آداب روزه‌داری و پرهیز از گناهان در حال روزه‌داری است) و رنج نکشیم جز در آنچه (عبادت خدا و خدمت‌به خلق) که به پاداش تو نزدیک گرداند، و بجا نیاوریم جز آنچه که از کیفر تو نگاه دارد.
سپس همه آن کردارها را از ریا، و خودنمایی خود نمایان و از سمعه و شنیدن شنوندگان خالص و پاکیزه گردان که از آن کسی را با تو شریک نگردانیم، و جز تو در آن مقصود و خواسته‌ای نطلبیم.
بار خدایا، توفیق نمازگزاردن کامل به ما مرحمت فرما
بار خدایا بر محمد و آل او درود فرست، و ما را در آن بر اوقات نمازهای پنجگانه با حدود و احکامش، که مقرر نموده‌ای و واجباتش که واجب کرده‌ای و شروط و اوقاتش که شرط و تعیین گردانیده‌ای آگاه فرما. و ما را در نماز همچون کسانی قرار ده که مراتب شایسته آن را دریافته و ارکان و جوانب آن را نگهدارندگانند. آن را در اوقات خود به همان طریقی که بنده و فرستاده تو -که درودهایت‌بر او و بر آل او باد- در رکوع و سجود و همه فضیلت‌ها و درجات رفیعه‌اش قرار داده، با کامل‌ترین طهارت و پاکی، و رساترین خشوع و فروتنی بجا آورنده‌اند.
خدایا در این ماه احسان به ارحام و جیران و تزکیه اموال توفیقمان ده
و ما را در آن ماه توفیق ده که با نیکی فراوان و بخشش، به خویشان خود نیکی کنیم و با احسان و عطا از همسایگان جویا شویم، و دارایی‌هامان را از مظالم و آنچه از راه ظلم و ستم به دست آمده خالص و آراسته نمائیم، و آنها را با بیرون کردن زکات‌ها پاک کنیم (که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرموده: «ملعون کل مال لا یزکی» از خیر و نیکی دور است هر مال و دارایی که زکات آن داده نشود) و به کسی که از ما دوری گزیده باز گردیم (به او بپیوندیم) و به کسی که به ما ظلم و ستم نموده از روی (آنچه که مقتضی) انصاف و عدل (است) رفتار کنیم و با کسی که به ما دشمنی نموده آشتی نمائیم، جز کسی که در راه تو و برای تو با او دشمنی شده باشد، زیرا او دشمنی است که او را دوست نمی‌گیریم، و حزب و گروهی است که با او از روی دل دوستی نمی‌کنیم.
و ما را توفیق ده که در آن به سوی تو تقرب جسته نزدیک شویم، به وسیله کردارهای پاکیزه و آراسته که ما را به آن از گناهان پاک کنی (بیامرزی) و در آن ما را حفظ کرده و نگاهداری از اینکه بخواهیم عیوب و زشتی‌ها (کردارهای ناشایسته) را از سر گیریم، تا هیچ یک از فرشتگانت (که نویسندگان اعمال هستند گناهان ما را) بر تو پیشنهاد ننمایند، جز آنکه کمتر باشد از اقسام طاعت و بندگی برای تو، و انواع تقرب به سوی تو که ما بجا آوردیم.
خدایا در این ماه توفیق تقرب به پیشگاهت‌به ما مرحمت فرما
بارخدایا از تو درخواست می‌نمایم به حق این ماه و به حق کسی که در آن از آغاز تا انجامش در عبادت و بندگی برای تو کوشیده، از فرشته‌ای که او را مقرب ساخته‌ای، یا پیغمبری که فرستاده‌ای، یا بنده شایسته‌ای که برگزیده‌ای، که بر محمد و آل او درود فرستی و ما را در آن برای کرامت و ارجمندی که به دوستانت وعده داده‌ای سزاوار گردان، و آنچه که برای کوشش کنندگان در طاعت و فرمانبری‌ات واجب و لازم کرده‌ای برای ما لازم نما،و به رحمت و مهربانی‌ات ما را در صف کسانی (انبیاء و اوصیاء علیهم السلام) که سزاوار بالاترین مرتبه (بهشت) هستند قرار ده.
خدایا در این ماه از سهل‌انگاری‌ها و فریب شیطان حفظ‌مان فرما
بار خدایا، بر محمد و آل او درود فرست، و ما را در توحید و یگانگی‌ات از عدول و بازگشتن (شرک آوردن آشکار و نهان) و در بزرگ داشتنت از تقصیر و کوتاهی و در دینت (اسلام) از شک و دو دلی و از راهت (به دست آوردن رضا و خوشنودی‌ات) از کوری (گمراهی) و برای حرمتت (آنچه قیام به آن واجب است) از سهل انگاری و از دشمنت (شیطان رانده شده) فریب خوردن، دور گردان. بار خدایا بر محمد و آل او درود فرست، و هرگاه در هر شب از شب‌های این ماه برای تو بندگانی باشد که عفو و بخشیدنت آنها را آزاد می‌نماید، یا گذشتت ایشان را می‌بخشد پس ما بندگان را از آن بندگان قرار بده، و ما را برای این ماه، از بهترین اهل و یاران (برگزیدگان) قرار ده. بار خدایا بر محمد و آل او درود فرست، و با کاسته شدن ماه آن گناهان ما را بکاه، و با بپایان رسیدن روزهایش بدی‌ها و گرفتاری‌های ما را از ما بکن تا اینکه این ماه از ما بگذرد در حالی که ما را از خطاها پاکیزه گردانیده و از بدی‌ها خالص و آراسته ساخته باشی.
خدایا ماه رمضان را برای ما ماه عبادت و طاعت قرار بده
بار خدایا بر محمد و آل او درود فرست و اگر در آن از حق برگردیم ما را (بر آن) بازگردان و اگر در آن عدول نموده به راه کج رفتیم ما را به راه راست آور، و اگر دشمن تو شیطان ما را احاطه کرده فرا گیرد از او رهایی‌مان ده. بار خدایا ماه رمضان را از عبادت، و پرستش ما مملو و پر گردان، و اوقات آن را به طاعت و فرمانبری ما برای تو آراسته نما و ما را در روزش به‌روزه داشتن و در شبش به نماز و زاری به‌سوی (درگاه) تو و فروتنی و خواری در برابر تو، یاری فرما تا روزش بر ما به غفلت و بیخبری و شبش به تقصیر و کوتاهی (در عمل) گواهی ندهد. بار خدایا ما را در باقی ماه‌ها و روزها تا زمانی که زنده‌مان می‌داری همچنین (به‌طوری که برای ماه رمضان درخواست‌شد) قرار ده، و ما را از بندگان شایسته‌ات بگردان که (الذین یرثون الفردوس هم فیها خالدون، (سوره ۲۳، آیه ۱۱) آنان بهشت را به میراث می‌برند در حالی که در آن جاوید هستند گفته‌اند: بهشت مسکن و جایگاه پدر ما حضرت آدم علی نبینا و آله و علیه السلام بوده پس هرگاه به فرزندان او داده شود مانند آن است که از او به آنها ارث رسیده) و از آنانی قرار بده که آنچه (صدقات) را می‌دهند در حالی که دل‌هاشان از (اندیشه) بازگشت‌به سوی پروردگارشان ترسان است و از آنان که در نیکی‌ها می‌شتابند، و ایشان برای آن نیکی‌ها بر دیگران پیشی گیرنده‌اند.
خدایا درود بیکران و بی حد خود را بر محمد و آل او فرست
بار خدایا درود فرست‌بر محمد و آل او، در هر هنگام و هر زمان و بر هر حال به شماره درودی که فرستاده‌ای بر هر که درود فرستاده‌ای، و چندان برابر همه آنها به چندان برابری که جز تو آنها را نتواند شمرد، زیرا تو هر چه را بخواهی بجا آورنده‌ای انجام کار، تو را ناتوان نمی‌گرداند و مانعی آن را باز نمی‌دارد. (۱)
پی نوشت:
۱-صحیفه سجادیه، ص ۲۸۲، فیض الاسلام‌روزه، درمان بیماری‌های روح و جسم صفحه ۶.
«شهر سوال»
