درباره کیفیت نماز خواندن آیه‌ای در قرآن آمده؟
در قرآن کریم درباره کیفیت نماز خواندن نیز می‌توانیم آیه‌ای پیدا کنیم؟ اینکه چرا نماز صبح دو رکعت است؟ در ادامه جواب این سوال را بخوانید.
از آنجائی که قرآن کریم کتاب هدایت و برنامه زندگی است، لذا امکان بیان همه جزئیات احکام در آن وجود ندارد و خداوند بیان جزئیات را به رسول مکرم خویش واگذار نموده است.(۱) لذا حکم وجوب اصل نماز در قران آمده؛ ولی کیفیت و تعداد رکعات آن در قران ذکر نشده و در روایات بیان گردیده است.(۲)
پیامبر از طریق اتصال به منبع غیب، از احکام الهی مطلع می‌شدند و مأمور به تبلیغ این احکام بودند. پس از پیامبر طبق نص و تصریح ایشان، ائمه (ع) برای تبیین احکام الهی منصوب شدند، اگر ائمه (ع) حکمی یا کیفیت عملی را بیان میکنند، تنها بیان حکم الهی و نحوه عمل و سیره رسول اکرم (ص) است.
امامان ما نحوه نماز خواندن را آن گونه که پیامبر میخواند به ما آموختند. بدین‌سان ما آن گونه نماز میخوانیم که پیامبر میخواند. شیعیان کیفیت نماز و اصل آن را از پیامبر آموختند و به گونهای عمل میکنند که او عمل کرد. این مسئله نه تنها در نماز، بلکه در بسیاری از احکام دین هم است.
این سیره و روش از طرق روایات متعدد و فراوان به صورت قطعی و یقینی برای ما از پیامبر (ص) و اهل بیت پیامبر(ص) نقل گردیده است که برخی از آن ها بیان می شود؛ اما قبل از بیان روایات ذکر این نکته لازم است که اگر چه در بین روایات سیره و روش نماز خواندن پیامبر (ص) روایات متواتر (طبق معنای اصطلاحی علم حدیث ) نیز وجود دارد؛ لکن برای یقین و اطمینان به یک روایت حتما متواتر بودن آن روایات به همین معنای اصطلاحی خاص لازم نیست؛ بلکه روایات متعدد صحیح و معتبر و... نیز انسان را به یقین می رساند که معرفی آن ها و تفکیک آن ها مربوط به حوزه علم حدیث شناسی بوده و ذکر آن در این مقام لزومی ندارد.
لذا اجمالا به ذکر چند روایت اکتفا می شود: امام صادق (ع) فرمود: «خداوند متعال پیامبرش حضرت محمد (ص) را به معراج برد. جبرئیل اذان گفت (به همین شکلی که شیعه اذان می‌گوید) و نماز را به پیامبر آموخت، به همین کیفیت و شکلی که شیعه نماز میخواند. در تشهد به او فرمود: بر خودت و بر اهل بیتت درود بفرست. پیامبر گفت: «صلی الله علیّ و علی اهل بیتی».(۳)
در روایت دیگر اسحاق بن عمار از امام موسی بن جعفر (ع) دربارة کیفیت نماز سؤال کرد، حضرت فرمود: اولین باری که پیامبر (ص) نماز خواند، در معراج در برابر عرش الهی بود و به او چگونگی وضو و تکبیر و حمد و رکوع و سجود و ذکرهای نماز آموخته شد. (۴) بنا بر این روش کنونی نماز از سوی پیامبر و بر اساس عمل کرد او و در بیان ائمه بیان شده است.
گفتنی است این که چرا نماز صبح دو رکعت است و ظهر و عصر چهار رکعت یا در شبانه روز ۱۷ رکعت نماز واجب است و یا چرا نمازها در تعداد رکعات یک‌جور نیستند و یا چرا حمد و سوره در بعضی از نمازها بلند و در بعضی آهسته خوانده می‌شود و یا چرا قنوت و تشهد در رکعت دوم است و یا در سال یک ماه روزه واجب شده نه بیش تر و نه کمتر، تنها یک پاسخ قطعی دارد و آن این که چون خداوند دستور داده و ماهیت این عبادات تسلیم و تعبد است. اگر چه روایاتی در برخی از این زمینه ها وارد شده، اما نمی‌توان چندان به آن ها استدلال قطعی کرد.
به علاوه در این زمینه اموری به عنوان احتمالات عقلایی هم قابل طرح است مانند آسان تر بودن نماز در وقت صبح و هنگام برخواستن از خواب و کمتر وارد کردن فشارهای کششی بر عضلات و ... لکن روشن است که این احتمالات به هیچ وجه دلیل قطعی محسوب نمی شوند و در خوش بینانه ترین حالات تنها برخی حکمت های جانبی این احکام و دستورات قلمداد می شوند .
پی‌نوشت‌ها: ۱. حشر (۵۹) آیه ۷. ۲. ر،ک: صدوق، علل الشرایع، نشر دار الحجه، بیروت ۱۴۱۶ ق، ج۲، ص ۱۰. ۳. همان، ج۱، ص ۹. ۴. همان.
منبع: شهر سوال
