هفت سیاستمدار زن در شاهنامه

یکی از بیت‌هایی که به فردوسی نسبت داده و از آن تعبیر به زن ستیز بودنِ این شاعر بزرگ شده، این بیت است: «زن و اژدها هر دو در خاک به/ جهان پاک از این هر دو ناپاک به». در حالی که این بیت هیچ ربطی به شاهنامه فردوسی ندارد و کاملاً الحاقی است. اثر جاودانه حکیم فردوسی از صحنه‌های پهلوانی و جنگاوری بانوان، درایت، تدبیر، سیاست‌ورزی و حتی حکومت و پادشاهیِ آنان خالی نیست. فقط کافی است آن را بخوانیم و هر چه بیشتر بشناسیم. در ادامه از چند بانوی سیاستمدار و پهلوان در شاهنامه می‌خوانید.

پادشاهیِ این 5 نفر شاید برایتان جالب باشد بدانید در شاهنامه علاوه بر پادشاهان و حاکمانِ مرد، پنج پادشاهِ زن هم داریم. این پنج نفر عبارتند از: همای، پوراندخت و خواهرش آزرمیدخت، مادرِ گو و تلخند و قیدافه. سه نفر اول پادشاهان ایرانی هستند و دو نفر بعدی یکی ملکه اندلس بوده و دیگری حاکم بخشی از هندوستان. از میان این پنج نفر، همای، زنی قدرت‌پرست است و قیدافه و مادرِ گو و تلخند حاکمانی خردمند، باتدبیر و کاردان هستند.

بانوی سپهسالار یکی دیگر از زنان سیاستمدار و زیرک در شاهنامه، گردیه، خواهر بهرام چوبین است که در چند جا با تدبیر و درایت خود به برادر کمک می‌کند؛ البته بهرام چوبین و اطرافیانش هم قدر او را می‌دانند. نمونه‌اش هم زمانی است که چون سپاهیان بهرام می‌بینند گردیه با خواستگاری خاقان چین موافق نیست، با نظر او موافقت و گردیه را به سپهسالاری انتخاب می‌کنند. گردیه زنی پهلوان و جنگجو هم بوده است که در بخش بعد به آن اشاره می‌کنیم.

بانوان پهلوان یکی از مشهورترین زنان شاهنامه، گردآفرید، دختر گژدهم، پهلوان ایرانی است. گردآفرید مانند پدرش فنون پهلوانی و رزم را بلد است و وقتی سهراب به دنبال پدرش، رستم به خاک ایران حمله می‌کند، یکی از اولین کسانی است که جلوی سهراب می‌ایستد و با او می‌جنگد. سهراب در ابتدا نمی‌داند در حالِ جنگیدن با یک زن است و وقتی که گردآفرید به دست او گرفتار می‌شود و کلاهخود از سر برمی‌دارد، تازه می‌فهمد حریفش یک زن بوده است. گردآفرید سرانجام با درایت خودش از چنگ سهراب نجات می یابد. فردوسی در وصف گردآفرید می‌گوید: «همیشه به جنگ اندرون نامدار/ زنی بود بر سانِ گرد سوار/ که چون او به جنگ اندرون کس ندید/ کجا نامِ او بود گردآفرید». یکی دیگر از پهلوانان زن در شاهنامه که پیشتر هم به نام او اشاره کردیم، گردیه، خواهر بهرام چوبین است که وقتی می‌فهمد سپاهیان خاقان چین در حال تعقیبش هستند، با آن‌ها نبردی جانانه می‌کند. گردیه بعدها صحنه‌های نبردش را در حضور هزار و 200 نفر به نمایش گذاشت و به عبارتی، جنگش را در قالب یک نمایش روایت کرد.

«روزنامه خراسان»