ضعف مدیریت در ثبت‌نام دانش آموزان افغانستانی
طبق آمارهای غیررسمی اعلامی اگر تصمیم گیری عاجلی صورت نگیرد، امسال بیش از ۱۱۰ هزار کودک اتباع در سن آموزش، بیرون از مدرسه خواهند ماند و از حق تحصیل محروم می‌شوند.
تابستان که می شود دانش آموزان و والدین ایرانی با ذوق و شوق بدنبال ثبت نام در مدارس هستند اما برای گروهی دیگر ذوق و شوقی نمانده است زیرا بزرگترین دغدغه آنها در فصل دوم سال ثبت نام شدن یا نشدن فرزندان آنها در مدارس است.
دانش آموزان افغانستانی در تابستان مستمرا اضطراب این را دارند که آیا در مدارس ایران ثبت نام می شوند یا خیر؟ صدور بخشنامه‌ها و ابلاغیه‌های متعدد از سوی وزارت آموزش و پرورش و وزارت کشور باعث شده که پدر و مادر افغانستانی مقیم ایران هر روز پرونده و مدارک به دست از این مدرسه به مدرسه دیگر و از این منطقه به منطقه دیگر برود.
وزارت آموزش و پرورش از ماه گذشته تا کنون با چالش جدیدی به نام «ثبت نام دانش آموزان اتباع افغانستانی جدیدالورود به کشور» روبه رو شده است.
طبق آمارهای غیررسمی اعلامی اگر تصمیم گیری عاجلی صورت نگیرد، امسال بیش از ۱۱۰ هزار کودک اتباع در سن آموزش، بیرون از مدرسه خواهند ماند و از حق تحصیل محروم می‌شوند.
فرمان رهبر معظم انقلاب درباره عدم بازماندن از تحصیل دانش آموزان افغاستانی
این در حالی است که مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۴ فرمانی مبنی بر اینکه «هیچ کودک افغانستانی، حتی مهاجرینی که به‌صورت غیرقانونی و بی‌مدرک در ایران حضور دارند، نباید از تحصیل باز بمانند و همه آنها باید در مدارس ایرانی ثبت‌نام شوند» صادر کردند و پس از آن روند بهتر شد و در سال‌های اخیر شاهد پذیرش و تحصیل دانش آموزان اتباعِ بدون «مدارک اقامتی» در مدارس نیز بوده‌ایم اما همچنان نگرانی‌هایی برای ورود این کودکان در سال جاری وجود دارد.
بر اساس اعلام وزارت آموزش و پرورش تعداد دانش‌آموزان غیرایرانی ثبت‌نام شده در مدارس کشور ایران از سال ۱۳۸۵، با شیبی ثابت رو به افزایش بوده و به بیش از ۵۰۳ هزار دانش‌آموز اتباع در بیش از ۲۸ هزار مدرسه ایرانی در دوسال اخیر رسیده است.
سالجاری متفاوت‌تر از سال‌های گذشته بوده و حاکمیت در کشور شرقی ما تغییر پیدا کرده است. با تسلط مجدد طالبان بر افغانستان در سال ۱۴۰۰، برجمعیت کودکان و نوجوانان اتباع در سن تحصیل و ساکن کشورمان افزوده شده تا جایی که وزیر آموزش و پرورش ۳۱ مردادماه سالجاری به افزایش تراکم جمعیت دانش آموزی به عنوان یکی از چالش‌های رخ داده در پی افزایش مهاجرت‌ها به کشور یاد کرده و می‌گوید: سال تحصیلی جدید را با ۱۶ میلیون دانش‌آموز شروع خواهیم کرد. بحث مهاجرت امری مضاعف بر تراکم دانش‌آموزان در اطراف شهرها شده و مهاجرت اتباع نیز آن را تشدید کرده است. سالجاری به جمعیت ۵۶۰ هزار نفری دانش آموزان اتباع، ۳۰۰ هزار نفر افزوده خواهد شد.
تیرماه سالجاری شیوه‌نامه اجرایی ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی در مدارس جمهوری اسلامی ایران در سال تحصیلی ۱۴۰۱- ۱۴۰۲ از سوی مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور ابلاغ شد که براساس آن دانش‌آموزان اتباع خارجی دارای مدارکی اعم از گذرنامه دارای اقامت معتبر، گذرنامه خانواری (دارای روادید تا 30 آذر 1400)، دفترچه پناهندگی معتبر، دفترچه اقامت معتبر صادره از نیروی انتظامی، کارت‌های آمایش ۱۶ یا ۱۷، کارت‌های هویت ۱۵ یا ۱۶، برگه تردد دارای اعتبار بدل از کارت آمایش، دفترچه اقامت ویژه صادره از نیروی انتظامی و برگ حمایت تحصیلی صادره در سال ۱۴۰۱ یا ۱۴۰۰ مشمولان ثبت‌نام و تحصیل در مدارس کشور بودند.
همچنین دارندگان برگ حمایت تحصیلی سال ۱۴۰۰ نیز در صورت داشتن کارنامه تحصیلی در مدارس کشور می‌توانند برای سال جاری نیز در همان مدرسه ثبت‌نام کنند، انتقال ایشان به سایر مدارس یا پایه بالاتر مشروط به داشتن برگ حمایت تحصیلی سال ۱۴۰۱ است.
ثبت نام از دانش آموزان اتباع دارای شرایط مذکور بر اساس دستورالعمل مرکز امور بین الملل انجام شده و همچنان در حال انجام است. اما فارغ از ثبت نام اتباع دارای مدارک قانونی گفته شده که به روال هرساله انجام می‌شود، آموزش و پرورش با جمعیتی از دانش آموزان مهاجر که در طرح سرشماری شرکت نکرده مواجه است.
اعتراض دانشجویان به عدم ثبت نام دانش آموزان
بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) هم در این‌باره واکنش نشان داده و خواستار رفع موانع ثبت‌نام برای دانش‌آموزان افغانستانی شد؛ در بخشی از بیانیه آنها آمده است: با نزدیک‌شدن به شروع سال تحصیلی جدید باز هم شاهد مشکلات عدیده دانش‌آموزان اتباع (علی‌الخصوص مهاجرین افغانستانی) به‌واسطه ایجاد فرایندهای غلط و دارای نقص جهت ثبت‌نام در مدارس هستیم.
عدم تعیین تکلیف اتباع ثبت‌نام شده در «طرح سرشماری افرادی که دارای فرزند در سن تحصیل هستند» (موضوع بند «د» اطلاعیه مورخ ١١ مرداد ١۴٠١ اداره کل اتباع) و الزام مهاجرین جدید، دانش‌آموزان سال اول و دانش‌آموزان تغییر مقطعی به ارائه برگه حمایت تحصیلی جهت ثبت‌نام در مدارس، مانع اصلی جهت ثبت‌نام عده زیادی از مهاجرین در مدارس است.
مجمع دانشجویی انصار دانشگاه آزاد شهریار هم نگرانی‌های خود را در این باره اعلام کرد و گفته است: عدم نوبت دهی برای صدور برگه حمایت تحصیلی در زمان وعده داده شده، تکمیل ظرفیت مدارس، عدم پذیرش دانش‌آموزان دارای برگه حمایت تحصیلی در برخی مدارس، اجرایی نشدن بخش‌نامه صادر شده از سوی وزارت کشور، در نظر نگرفتن تعدادی از مهاجرینی که در طرح سرشماری شرکت کرده بودند و... از مشکلات دانش‌آموزان اتباع افغانستانی می‌باشد. عدم رسیدگی به این مسائل منجر به جاماندن تعداد زیادی از دانش‌آموزان مشتاق به تحصیل می‌شود.
یوسف نوری وزیر آموزش و پرورش کشورمان با بیان اینکه بیشتر دانش‌آموزان اتباع در کشور، افغانستانی هستند، اظهار داشت: ۵۶۰ هزار دانش آموز اتباع داریم که بیشتر آنان افغانستانی هستند؛ امسال به دلیل وضعیت کشور افغانستان تعداد بیشتری دانش آموز به کشور وارد شده است.
رایگان بودن نام نویسی ۵۰۰ هزار دانش آموز افغانستانی
یکی از مدیران ارشد وزارت آموزش و پرورش بر رایگان بود نام نویسی ۵۰۰ هزار دانش آموز افغانستانی تاکید کرده و اظهار داشت: این نام نویسی رایگان، شامل دانش آموزان افغانستانی فاقد مدارک هویتی می‌شود.
فیاضی گفته است، تعداد دانش آموزان افغانستانی حدود ۵۰۰ هزار نفر برآورد می‌شود که می‌توانند در کنار دانش‌آموزان ایرانی به تحصیل بپردازند.
پیش از این معاون آموزش مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش گفته بود که بیشتر از ۵۲۷ هزار دانش آموز اتباع خارجی در ایران از افغانستان هستند و هیچ فردی از تحصیل محروم نمی‌شود.
موضوع تاسیس مدارس ویژه اتباع از سوی یکی از مدیران آموزش و پرورش بیان شد؛ قرن‌های متمادی است که زبان، فرهنگ، تاریخ و روش و منش ایرانی‌ها و افغانستانی‌ها با یکدیگر درآمیخته است ولی به نظر می‌رسد عده‌ای می‌خواهند این دو ملت را از یکدیگر جدا کنند.
فعالیت ۲۲ مدرسه ویژه اتباع
ابوالفضل کمالی معاون آموزش مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش درباره شرایط تحصیل دانش‌آموزان اتباع خارجی در ایران اظهار داشت: آموزش و پرورش سیاست‌های مناسبی برای این دانش آموزان درنظر گرفته است.
وی با بیان اینکه دانش آموزان اتباع خارجی می‌توانند در مدارس عادی ایران در کنار دانش‌آموزان ایرانی تحصیل کنند، افزود: ۲۲ مدرسه ویژه دانش‌آموزان اتباع هم راه اندازی شده است که دانش‌آموزان اتباع می‌توانند به صورت مجزا به آن مدارس وارد شوند.
معاون مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: تعداد دانش‌آموزان اتباع در شهرهای مهاجرپذیر بسیار است، بنابراین مدارس ویژه اتباع راه‌اندازی شد. یک سرمایه‌گذار ایرانی در بخش فرهنگی یک مدرسه ویژه دانش‌آموزان اتباع افغانستانی راه‌اندازی کرده است.
کمالی با اشاره به اینکه مدارس اتباع بیشتر در شهرهای تهران، قم، کاشان و مشهد ایجاد شدند که در حال گسترش است، گفت: از ساخت این مدارس استقبال می‌کنیم و به افراد علاقه‌مند مجوز برای ساخت داده می‌شود.
وی با بیان اینکه نزدیک به ۱۰ هزار دانش‌آموز اتباع در مدارس ویژه آنها تحصیل می‌کنند، گفت: آنها در این مدارس مطابق نظام آموزش و پرورش ایران آموزش می‌بینند.
معاون مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش عنوان کرد: با ساخت مدارس ویژه اتباع در نظر داریم تا بخش عظیمی از این دانش‌آموزان آسان‌تر تحصیل کنند، چرا که سیاست آموزش و پرورش این است که حتی یک دانش‌آموز هم از تحصیل جا نماند.
وقتی وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و کشور دستور اکید بر ثبت‌نام دانش آموزان افغانستانی داشته‌اند و حتی مدیران میانی و ارشد این دو وزارتخانه هم این دستور را به نوعی دیگر تکرار کرده‌اند چه مشکلی وجود دارد که هر ساله در ایام تابستان باید تن و بدن والدین دانش آموزان افغانستانی برای ثبت نام فرزند یا فرزندان‌شان در مدارس ایران بلرزد و با انبوهی از مشکلات و گیرها و ... مواجه شوند؟
وقتی فرهنگ و زبان و تاریخ ایران و افغانستان مشترک است نبایستی مشکلی در ثبت‌نام دانش آموزان همسایه شرقی کشورمان وجود داشته باشد البته هم تاکید و دستور و فرمان رهبر معظم انقلاب در این باره فصل الخصاب است و در در سیاست‌های ابلاغی حکومت بر این موضوع تاکید شده و باید همگان آنرا اجرا کنند.
