آمار وحشتناک ترک تحصیل

حداقل ۹۰۰ هزار دانش آموز مجبور به ترک تحصیل شدند این آماری است که مسئولان وزارت آموزش و پرورش در خوشبینانه ترین حالت ممکن از کودکان و نوجوانانی ارائه می دهند که باید در آینده ای نه چندان دور، آینده سازان این مرز و بوم باشند، اما در سال تحصیلی ۱۴۰۰ - ۱۴۰۱ مجبور به ترک تحصیل شده اندوهمچنان سرنوشت تحصیلی آنها مشخص نیست. در گزارش هایی که از س وی وزارت کار و رفاه اجتماعی در دولت قبل و آموزش و پرورش منتشر شده، «فقر» متهم نخست این موضوع و لاکرونا» متهم ردیف دوم بازماندگی از تحصیلی صدها هزار دانش آموز است. زمانی که کرونا آمد، سال ۹۸ در حال پایان بود و بیشترین چالش خانواده ها در سال تحصیلی ۱۳۹۶-۱۴۰۰ با آموزش های مجازی و نبود زیر ساخت های آموزشی بود. به دلیل عدم سواد برخی از والدین در کمک کردن به فرزندانشان و عدم دسترسی به اینترنت و تبلت، تعداد زیادی از دانش آموزان در مناطق محروم، همچنین ترس خانواده ها از ابتلای فرزندانشان به کرونا بسیاری از آنها عطای تحصیل فرزندانشان را به لقایش بخشیدند و حتی آماری حدود دو میلیون دانش آموز بازمانده از تحصیل به گوش می رسید. اما آمار سال های پیش از کرونا در رابطه با کودکان بازمانده از تحصیل منتشر میشد با آمار سال تحصیلی فعلی، عدد بیشتری از ۹۰۰ هزار ترک تحصیل را نشان می دهد و دلیل عمده آن، موضوع فقر و ناتوانی خانواده ها در تامین هزینه های تحصیل فرزندانشان است. 

حق آموزش رایگان و همگانی از جمله حقوق شهروندان است که در زمره حقوق بنیادین بشر است و اعلامیه جهانی حقوق بشر بر این حق تاکید دارد. امری که در قانون اساسی و اصل سی‌ام به آن تاکید شده، اما مورد بی توجهی دولت‌های وقت قرار گرفته است. در اصل سی ام قانون اساسی آمده است که دولت موظف است وسایل آموزش وپرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خود کفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد.» در این شرایط که بسیاری از خانواده ها قادر نیستند، هزینه های تحصیل فرزندانشان را تامین کنند، هزینه مدارس غیردولتی به بیش از ۳۰ میلیون تومان رسید و این در حالی است که در پایین شهرها و مدارس دولتی، به دلیل تراکم دانش آموزان و چند شیفت کار کردن معلمان، دانش آموزان با  افت تحصیلی شدید مواجه هستند. در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیز به مقوله عدالت آموزشی در محورهایی نظیر «توجه به آموزش در مناطق کمتر توسعه یافته، ایجاد فرصت های آموزشی متنوع و با کیفیت در مناطق محروم روستاها، حاشیه ش هرها، عشایر کوچ نشین» تاکید شده است. ضمن این که در قانون چهارم و پنجم توسعه نیز به لزوم توجه به آموزش در مناطق کمتر توسعه یافته تاکید شده است. 

هزینه های نجومی 

مدارس غیردولتی در چنین شرایطی همان طور که روز گذشته احمد محمودزاده، رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده، کمترین شهریه مصوب ثابت چهار میلیون تومان و بیشترین شهریه ۳۵ میلیون تومان خواهد بود که در سامانه مشارکت ها برای هر مدرسه مشخص شده است. سقف شهریه مصوب برای دوره متوسطه دوم، ۳۴ میلیون تومان، برای دوره متوسطه اول، ۳۳ میلیون تومان و برای دوره ابتدایی ۲۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است و شهریه‌ای بالاتر از رقم اعلام شده نخواهیم داشت. محمودزاده ادامه داد: بار دیگر تاکید می کنم که شهریه اعلامی، شهریه ثابت است که می تواند به آن افزوده شود. البته این افزایش برای فوق برنامه‌ها باید از شورای نظارت منطقه و استان تاییدیه گرفته و مصوبه انجمن اولیاء و مربیان مدرسه را نیز داشته باشد. هزینه هایی چون ایاب و ذهاب، تغذیه و لباس فرم جزو شهریه ثابت مدارس نیست. در مقابل کارشناسان معتقدند بسیاری از این ترک تحصیل ها در مناطق دور افتاده و روستایی کشور صورت می گیرد و به علت فرهنگ خاص حاکم بر آن مناطق بیشتر منجر به ترک تحصیل در دختران می شود به نحوی که در حال حاضر میزان ترک تحصیل در بین دختران بیش از پسران است. 

در این شرایط استان های کم برخوردار نظیر ایلام، خراسان جنوبی سیستان و بلوچستان، خوزستان و بیشترین آمار ترک تحصیل را دارند. محمدرضا نیک نژاد، کارشناس آموزشی باور دارد که فقر، ازدواج زودرس برای دختران، فرهنگ پایین خانواده در خصوص میزان تحصیل فرزندانشان و اختلافات خانوادگی را از جمله عوامل عمده در این مسئله ذکر می کند. به اعتقاد وی وجود مدارس مختلط و نبود مدارس راهنمایی به تعداد کافی در مناطق نیز، در رها کردن تحصیل از سوی دانش آموزان به ویژه دختران نقش زیادی دارد. همچنین محیط نامناسب خانه و مدرسه، خشونت و تنبیه و تشویق معلم، سختگیری های بیهوده که باعث می شود انگیزه تحصیلی شاگردان ضعیف شودزمینه های ترک تحصیل را فراهم می کند. حتی به گفته نیک نژاد، بسیاری از بزهکاری ها نتیجه ترک تحصیل دانش آموز از مدرسه است به نحوی که ۵۱ درصد بزهکاران زیر ۱۸ سال در کانون اصلاح و تربیت، دانش آموزان ترک تحصیل کرده هستند. از سویی تحقیقات نشان می دهد که بین شکست تحصیلی، فرار از منزل و مدرسه و میزان آسیب های اجتماعی، رابطه معناداری وجود دارد. دانش آموزانی که در یکی از دوره های تحصیلی با شکست مواجه می شوند شانس شان برای موفقیت های بعدی در زندگی کاهش می یابد.