سایه سنگین آموزش بر سر امور تربیتی
باوجود اهمیت موضوع تربیت در مدارس و ضرورت توجه بیشتر به معاونت پرورشی و امور تربیتی، متأسفانه آن‌گونه که کارشناسان می‌گویند فعالیت‌های این نهاد در چند سال اخیر به حاشیه رفته و سایه آموزش بر سر امور پرورشی و تربیتی بیش از هر زمان دیگر سنگینی می‌کند.
مدیر کل پیشین دفتر انتشارات و فناوری آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در گفت‌وگو با ما به بهانه هشتم اسفند؛ روز امور تربیتی و تربیت اسلامی از ضرورت بازآرایی برنامه‌های امور تربیتی بر اساس هویت، مهارت و امید گفته است.
پس از دهه ۷۰ دوره درخشانی در امور تربیتی نداشته‌ایم
محمدابراهیم محمدی می‌گوید: امور تربیتی به عنوان نهادی انقلابی با هدف تربیت نسل تراز انقلاب اسلامی ایجاد شد تا بتواند براساس آموزه‌های اسلامی و رهنمودهای امام(ره) و رهبر معظم انقلاب و با تأکید بر موضوع رفتار، اجتماعی‌سازی، مسئولیت‌پذیری و سایر موضوعات اخلاق اسلامی دانش‌آموزان آینده‌ساز اسلام و انقلاب تحویل جامعه دهد.
وی بهترین دوره بالندگی امور تربیتی را دو دهه ۶۰ و ۷۰ می‌داند و می‌افزاید: متأسفانه پس از دهه ۷۰ دوره درخشانی در امور تربیتی سراغ نداریم، به این دلیل که پس از این دو دهه با فاصله گرفتن از کلاس و مدرسه، وارد کارکردهای پایه‌ای و جریانی شد و از تأثیرگذاری و امور تربیتی دور ماند.
آسیب‌پذیرترین نهاد
مدیرکل اسبق امور فرهنگی و هنری وزارت آموزش و پرورش با اشاره به نقاط قوت امور تربیتی می‌افزاید: این مجموعه به لحاظ ساختاری به عنوان معاونت شناخته می‌شود و بنابراین حاکمیت و مجلس از آن پشتیبانی می‌کند. علاوه بر این در قانون احیای امور تربیتی موادی وجود دارد که می‌تواند آن را به عنوان نهادی برجسته و ممتاز معرفی کند و میدان فعالیت و قدرت تأثیرگذاری بیشتری را به مخاطبان ببخشد. وی در عین حال می‌گوید: به دلیل مداخلات ناشیانه، آسیب‌های زیادی متوجه این نهاد شده، به‌طوری که می‌توان گفت تاکنون پرمداخله‌ترین و آسیب‌پذیرترین نهاد پس از پیروزی انقلاب، امور تربیتی بوده است. با اینکه دو مأموریت آموزش و پرورش برای مدرسه تعریف شده اما بیش از ۹۵درصد فعالیت‌های مدارس آموزشی و در خوشبینانه‌ترین حالت، ۵درصد به امور پرورشی اختصاص می‌یابد و سایه آموزش بر سر امور تربیتی سنگینی می‌کند.
محمدی تأکید می‌کند: متأسفانه امورتربیتی نتوانسته پایگاه درون مدرسه‌ای را تقویت کند و برای مردمی‌سازی مدرسه با اولیای دانش‌آموزان هم‌افزایی داشته باشد؛ در حالی که می‌توانست در بخشی از فعالیت‌های خود از آن‌ها کمک بگیرد.
این مشاور معاون وزیر آموزش و پرورش ادامه می‌دهد: متأسفانه امور تربیتی به همان اندازه که مدرسه را از دست داده از ظرفیت کانون‌ها فاصله گرفته و در نتیجه نتوانسته خدمات تربیتی مناسبی به دانش‌آموزان ارائه دهد و علاوه بر اینکه رنگ آموزش به خود گرفته به نهادی تبدیل شده که خدمات انضباطی به آموزش می‌دهد. امور تربیتی از زمان خود بازمانده و در گذشته‌ها گرفتار شده و اقداماتی هم که انجام می‌دهد تو خالی و به نوعی آب در هاون کوبیدن است چرا که طی دو سه دهه گذشته تأثیری در شخصیت‌سازی و پرورش نسل انقلابی، ارزشی و توحیدی نداشته است. امید می‌رود تحولاتی در آموزش و پرورش ایجاد شود که بتواند هویت از دست رفته خود را پیدا کند.
سرازیر شدن سونامی آموزش در مدارس
محمدی ادامه می‌دهد: سونامی آموزش به قدری در مدارس سرازیر شده که فرصت نفس کشیدن را از پرورش و امور تربیتی گرفته است. آن هم به این دلیل که ذائقه مردم و مسئولان به قدری به سوی آموزش رفته که به چیزی جز آموزش نمی‌اندیشند، مطالبه‌گری مسئولان نیز از آموزش و نمره افزایش یافته است، ضمن آنکه برنامه‌های امور تربیتی در مدارس برای آموزش ایجاد مزاحمت می‌کند، چرا که از صبح تا ظهر در مدارس برنامه‌های آموزشی فشرده چیده می‌شود و فرصتی برای برنامه‌های پرورشی باقی نمی‌ماند و اگر دانش‌آموزی بخواهد وارد فعالیت‌های پرورشی شود از ساعت درسی بازمی‌ماند.
محمدی معتقد است امور تربیتی حرف تازه‌ای برای گفتن ندارد و برنامه‌های تربیتی نافع نیست، به‌طوری که دانش‌آموزان از حاضر نشدن در آن برنامه‌ها متضرر نمی‌شوند در حالی که اگر این برنامه‌ها برای دانش‌آموزان مفید و مهارت‌محور باشد، خود خانواده‌ها فرزندانشان را تشویق به حضور در آن می‌کنند. از وزیر دولت انتظار می‌رود خاستگاه تحول و تغییر در آموزش و پرورش را از امور تربیتی آغاز و آن را وادار کند در مدرسه خیمه بزند و بخش خاکستری مدرسه را پوشش دهد تا برنامه‌های امور تربیتی مانند باران در مدرسه ببارد. این برنامه‌ها باید مهارت‌محور و قابل سنجش باشد و علاوه بر این، قابلیت ارزیابی نیز داشته باشد تا مشخص شود دانش‌آموز با شرکت در این برنامه‌ها چه تغییری کرده است. همچنین ورزش باید به دامن امور تربیتی و پرورشی بازگردد تا برنامه‌های پرورشی توأم با تندرسی و نشاط باشند.
شایسته است برای اهمیت به این موضوع مهم‌ترین معاونت در بدنه آموزش و پرورش معاون پرورشی باشد و قائم‌مقام وزیر، معاون پرورشی باشد و همه فعالیت‌های آموزش و پرورش اعم از آموزشی، نوسازی و پژوهشی پیوست تربیتی داشته باشند تا امور تربیتی از منابع مالی قابل قبول و قدرت مطالبه‌گری برخوردار شود و بتواند با مردمی‌سازی امور تربیتی در فعالیت‌های پرورشی مدارس ایفای نقش کند و به این ترتیب تأثیر برنامه‌های امور تربیتی در مدرسه، خانه و جامعه نمود پیدا کند.
مدیرکل اسبق امور فرهنگی و هنری وزارت آموزش و پرورش در پایان تأکید می‌کند: بسیاری از برنامه‌های امور تربیتی متولی و منابع بیرونی و برخی برنامه‌ها و همایش‌ها نیز مصرف رسانه‌ای دارد و مناسب گزارش‌دهی فرادستانه است. بنابراین ضرورت دارد امور تربیتی با صداوسیما و سایر رسانه‌ها ارتباط پایدار برقرار کند تا بتواند یک صدای رسا و تأثیرگذار در بطن جامعه داشته باشد و به این وسیله با فراملی کردن امور تربیتی، تربیت اسلامی ایرانی را به سایر کشورها نیز صادر کند.
