کاهش سرعت رشد تولیدات علمی با کرونای آموزشی
اول بحث حقوقی و قانونی است که در این زمینه ستاد ملی مقابله با کرونا باید درباره آن تصمیم‌گیری کند، اما مولفه دیگر بحث اثرات عدم‌حضور دانشجویان در فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی است. قطعا غیرحضوری‌بودن صرف به صلاح نظام آموزش عالی کشور نخواهد بود و لازم است تمهیداتی اندیشیده شود که براساس آن به‌مرور زمان شاهد حضور مجدد دانشجویان در فضای دانشگاه‌ها باشیم.
جبارعلی ذاکری، رئیس سابق دانشگاه علم و صنعت با بیان اینکه بازگشت دانشجویان به دانشگاه‌ها از دو جنبه قابل بررسی است، گفت: «اول بحث حقوقی و قانونی است که در این زمینه ستاد ملی مقابله با کرونا باید درباره آن تصمیم‌گیری کند، اما مولفه دیگر بحث اثرات عدم‌حضور دانشجویان در فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی است. قطعا غیرحضوری‌بودن صرف به صلاح نظام آموزش عالی کشور نخواهد بود و لازم است تمهیداتی اندیشیده شود که براساس آن به‌مرور زمان شاهد حضور مجدد دانشجویان در فضای دانشگاه‌ها باشیم.»
او افزود: «در‌حال حاضر نیز برخی از دانشجویان به‌ویژه تحصیلات‌تکمیلی در محیط‌های علمی حضور دارند؛ چراکه نیاز است تا برای پیشبرد برنامه‌های علمی از کارگاه و آزمایشگاه‌ها استفاده کنند، اما غالب دانشجویان بعد از همه‌گیری کرونا، در حوزه آموزشی فضای دانشگاه را لمس نکرده و صرفا از طریق فضای مجازی کارها را دنبال می‌کنند. معتقدم درس‌هایی که از آموزش مجازی گرفته‌ایم را باید در دوران پساکرونا استفاده کنیم، یعنی نباید نگاه‌ها صفر و یکی باشد و بگوییم یا حتما باید دانشگاه‌ها حضوری کامل شوند یا به‌صورت غیرحضوری به فعالیت بپردازند، بلکه می‌توان بعضا به‌صورت ترکیبی کارها را پیش برد.»
رئیس سابق دانشگاه علم و صنعت اظهار داشت: «برخی از دروس را هنوز هم می‌توان به‌صورت غیرحضوری ارائه داد که ازجمله آن می‌توان به دروس معارف و زبان فارسی اشاره کرد، اما مساله اصلی این است که درمقابل هم برخی از مفاهیم که شامل دروس تخصصی رشته‌های مختلف می‌شود را نمی‌توان از طریق فضای مجازی دنبال کرد و باید در این زمینه فکر اساسی شود. همچنین اگر کسی بگوید که آموزش مجازی تاثیری در کیفیت نداشته، حتما یکجانبه به مساله نگاه کرده و نباید این مساله را نادیده گرفت که دانشگاه‌ها باید درنهایت از وضعیت فعلی خارج شوند و حضور دانشجویان در محیط‌های علمی را داشته باشیم.»
ذاکری بیان داشت: «امسال با دانشجویانی روبه‌رو هستیم که اصلا دانشگاه را از نزدیک لمس نکرده و امروز نیز در آستانه فارغ‌التحصیلی قرار دارند، دانشجویان مقطع کارشناسی‌ارشدی که ورودی سال 98 هستند و قطعا این مهم برای نظام آموزش عالی کشور مناسب نیست؛ از این رو باید تمهیداتی را فراهم کنیم که پیش از فارغ‌التحصیلی آنها نیز از مزایای حضور در دانشگاه‌ها بهره‌مند شوند. در اصل ما باید نه‌تنها دانشجویان را با فضای دانشگاه آشنا کنیم، بلکه باید شرایطی درنظر گرفته شود تا آنها با تعاملات بین دانشجو با دانشجو، دانشجو با استاد و در گام اصلی با تعاملات دانشگاه با صنعت آشنا شوند، در‌حالی‌که عدم‌حضور آنها در محیط‌های علمی تاثیر منفی در کسب مهارت‌هایی که دانشجو لازم دارد، خواهد گذاشت.» او ادامه داد: «تبعات عدم‌کسب مهارت‌های لازم توسط دانشجو صرفا به‌دلیل دوری از محیط دانشگاهی در مرحله بازدهی دانشجو و ورود آنها به بازار‌کار، خود را نشان خواهد داد. نمی‌توان این مساله را نادیده گرفت که سازمان‌های اجرایی و صنعت نگاه‌شان به دانشجویان مجازی به نسبت دانشجویانی که با حضور در محیط علمی مباحث را آموزش دیده‌اند، متفاوت خواهد بود؛ در اصل آنها ترجیح می‌دهند میان این دو دسته از دانشجویان، دانشجویی را انتخاب کنند که با حضور در محیط‌های علمی مباحث را فراگرفته است.»
رئیس سابق دانشگاه علم و صنعت به تاثیر نسبی نبود دانشجو در دانشگاه بر فعالیت‌های پژوهشی اشاره کرد و گفت: «هرچند اساتید تلاش کردند تا با برنامه‌ریزی و زمان‌بندی، حضور دانشجویان تحصیلات‌تکمیلی را در آزمایشگاه‌ها داشته باشند و نمود آن را هم می‌توان در تداوم فعالیت‌های پژوهشی دید، اما می‌بینیم غیرحضوری‌شدن تاثیر منفی در سرعت رشد دستاوردهای علمی و پژوهشی داشته است، با این حال نمی‌توان این مساله را کتمان کرد که بیشترین اثر منفی را در بخش آموزش دانشگاه‌ها شاهد هستیم.»
او خاطرنشان کرد: «خوشبختانه اگر بخواهیم تعداد مقالات چاپ‌شده اعضای هیات‌علمی را مدنظر قرار دهیم، باید بگوییم که حتی وضعیت روند افزایشی داشته، اما نرخ سرعت رشد علم با کاهش مواجه شده و اثر این مهم را هم سال آینده شاهد خواهیم بود. مساله این است که سرعت رشد علمی کمی کاهش یافته است و تنها با حضوری‌شدن دانشگاه‌ها می‌توان این مساله را جبران کرد.»
