۶ نکته درباره علت تغییر برنامه دمشق برای پاکسازی ریف حلب

نسیم آنلاین ؛ علیرضا مجیدی: تنها چند روز بعد از توافق برای دور جدید آتش‌بس در شرق استان ادلب و محیط شهر «معرة النعمان»، این بار ارتش سوریه و متحدین برای عملیات گسترده آزادسازی غرب استان حلب خود را آماده می‌کنند. در همین راستا عملیات‌های هوایی ارتش سوریه و روسیه در مناطق غربی و جنوبی استان حلب شدت گرفته است.

شواهد و گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد علاوه بر نیروهای ارتش سوریه که در عملیات آزادسازی جرجناز نیز حضور گسترده‌ای داشتند، نیروهای محور مقاومت نیز خود را برای این عملیات آماده می‌سازند. در همین راستا گفته می‌شود پایگاه فرماندهی نیروهای همپیمان مستقر در شهرک «الحضر» طی هفته‌های اخیر شاهد تجمع گسترده نیروهای محور مقاومت بوده است.

پیرامون علت تغییر برنامه دمشق و متحدین برای عملیات در غرب حلب، چند علت ذیل را می‌توان فهرست کرد:

۱- مهم‌ترین نیروی نظامی معارضه در این محور طی سال‌های گذشته، گروه تروریستی «حرکة نور الدین الزنکی» بوده است. عمده نیروی نظامی الزنکی، جوانان و اهالی بخش غربی استان حلب بودند که علاوه بر اشراف دقیق میدانی بر تمام جزئیات جغرافیایی این منطقه، از انگیزه بسیار زیادی برای عملیات در این محور برخوردار بوده‌اند.

گروه تروریستی «هیئة تحریر الشام» حدودا یک سال قبل با تصرف کامل این منطقه، باعث نابودی الزنکی و فرار عناصر باقیمانده آن به شمال غربی استان حلب و منطقه «عفرین» شد. گفته می‌شود در این جریان، بیش از ۳هزار شبه نظامی وفادار به الزنکی، دیار خود را ترک کرده و به عفرین پناه بردند.

در غیاب الزنکی به نظر می‌رسد خلأ بزرگی در صفوف نظامی معارضه پدید آمده و از این حیث، راه برای عملیات نظامی متحدین فراهم شده است.

۲- شواهد متعدد نشان می‌دهد شیشه عمر گروه تروریستی «هیئة تحریر الشام» به سر آمده و روزشمار برای اعلام انحلال آن آغاز شده است! توضیح علل اعلام انحلال در این مقال نمی‌گنجد؛ اما این موضوع مسلم به نظر می‌رسد که تحریر الشام به پایان کار رسیده و در این مورد، بسیاری از کارشناسان و ناظران پرونده سوریه اتفاق نظر دارند.

انتظار می‌رود بعد از اعلام انحلال تحریر الشام، به سرعت «جیش الوطنی» به عنوان نیروهای نیابتی ترکیه در مناطق تحت سیطره تحریر الشام در استان ادلب مستقر شده و به نیروی مسلح محوری معارضه در این منطقه تبدیل شوند. با این حال تا زمانی که تحریر الشام هنوز به صورت رسمی انحلال خود را اعلام نکرده؛ خلأ جدی در استان ادلب از نظر توان نظامی وجود دارد. منطقی است که متحدین نخواهند این فرصت را از دست بدهند.

۳- احتمال تعلل جدی تحریر الشام برای باز گذاشتن راه جهت ورود جیش الوطنی به نبرد وجود دارد.

در عملیات آزادسازی جرجناز نیز ارتش سوریه قصد داشت معرة النعمان را فتح کند. آن‌ها بعد از آزادسازی جرجناز به چند قدمی معرة النعمان رسیدند که الجولانی با ورود نیروهای پیاده‌نظام جیش الوطنی مشروط بر این‌که بدون تسلیحات سنگین وارد شده و مستقیما به خطوط مقدم نبرد اعزام شوند موافقت کرد. با ورود مسلحین جیش الوطنی، موازنه تغییر کرد و ماشین پیشروی ارتش سوریه متوقف شد.

ابو محمد الجولانی رهبر گروه تروریستی تحریر الشام به شدت نسبت به ورود گردان‌های جیش الوطنی به ریف غربی حلب حساس است.

تفاوت معرة النعمان با ریف غربی حلب در این است که منطقه ریف غربی حلب دارای مرز مشترک با منطقه عفرین است که تحت سیطره جیش الوطنی می‌باشد. به همین علت، اگر الجولانی با ورود جیش الوطنی به این منطقه موافقت کند؛ در اینده به سختی می‌تواند آن‌ها را از این منطقه بیرون سازد و حتی بقای حکومت الانقاذ به عنوان شاخه اداری و حکومتی تحریر الشام در این منطقه نیز با چالش جدی مواجه خواهد شد.

۴- ارتش سوریه و روسیه دارای نیروی هوایی قدرتمندی هستند و همزمان از قدرت ابتکار بالایی برای تعیین جبهه عملیاتی برخوردارند. به این ترتیب با تغییر محور عملیاتی می‌توانند به سرعت نیروهای خود را به محور جدید منتقل سازند در سوی مقابل، گروه‌های مسلح معارض برای انتقال نیروهای خود به محورهای عملیاتی جدید با مشکلات زیادی مواجهند؛ زیرا در صورتی که به سبک سازمان‌های نظامی در قالب ستون‌ها به سمت جبهه عملیاتی جدید حرکت کنند، فورا هدف حملات هوایی ارتش‌های روسیه و سوریه قرار می‌گیرند. با توجه به بی‌پروایی و شدت عمل بمب‌افکن‌های سوری در هدف قرار دادن هر نقطه‌ای که احساس کنند مسلحین در آن‌جا ممکن است سنگر گرفته باشند، معمولا کار انتقال مسلحین به جبهه‌های نبرد چند هفته زمان می‌برد.

در این شرایط، تغییر جبهه عملیاتی در روزهای نخست، فرصت طلایی پیشروی برای متحدین ایجاد می‌کند.

۵- رخدادهای هفته گذشته مسکو در کنار توافقات پیشین مسکو و آنکارا، زمینه مناسبی برای عملیات جدید ایجاد کرده است. در مذاکرات هفته قبل کرملین، توافقات مهمی در پرونده‌های سوریه و لیبی میان ترکیه و روسیه صورت گرفت؛ اما در لحظه آخر ژنرال خلیفه حفتر با ترک ناگهانی مسکو، مانع از تحقق خواسته‌های آنکارا شد.

شنیده‌ها حاکی از آن است که مسکو این بار از طریق رایزنی با ابوظبی، حفتر را مجاب کرده تا به مسکو بازگشته و توافقنامه تحمیل شده از سوی دولت‌های روسیه و ترکیه را امضا کند. طبیعی است که روسیه در ازای این کار، امتیازاتی از ترکیه دریافت کرده باشد.

با توجه به این‌که طی ماه‌های اخیر به نظر می‌رسد پرونده لیبی نسبت به پرونده سوریه از الویت بیش‌تری برای آنکارا برخوردار است، این احتمال وجود دارد که ترکیه در قبال عملیات در حومه حلب چراغ سبز به مسکو نشان داده باشد.

۶- واقعیت این است که هنوز معارضین در دروازه‌های غربی شهر حلب حضور دارند. تجربه سه سال اخیر که شهر حلب به طور کامل تحت سیطره دمشق قرار دارد نشان می‌دهد تا زمانی که معارضین در دروازه‌های غربی حلب حضور دارند، سرمایه‌گذاران ریسک بازگشت به حلب را بسیار بالا ارزیابی کرده و نسبت به انتقال سرمایه خود به شهر حلب احتیاط می‌کنند. به همین جهت روند بازسازی حلب با کندی و سرعت بسیار کمی طی می‌شود و بدتر این‌که نارضایتی در میان شهروندان حلب در قبال وضعیت معیشتی خود رو به تزاید است.

پیش از آغاز بحران سوریه، حلب پایتخت اقتصادی سوریه بود. شهروندان حلب نیز از سطح معیشت بالایی برخوردار بودند و میزان بیکاری در این شهر بسیار اندک بود. با آغاز جنگ، تخریب زیرساخت‌ها و بمباران مناطق مسکونی، اقتصاد حلب به شدت سقوط کرد. بعد از پاکسازی کامل حلب از معارضه و گروه‌های تروریستی، شهروندان حلب انتظار داشتند طی یک روند منطقی بار دیگر رونق به شهرشان بازگردد؛ اما طی این سه سال گشایش اندکی در زمینه اقتصادی مشاهده کرده‌اند.

در این شرایط، عملیات در محور غربی حلب از یک طرف خطر بازگشت معارضه را به حداقل می‌رساند و از طرف دیگر این امید را به شهروندان می‌دهد که با ایجاد یک کمربند امنیتی معقول در حومه حلب، اقبال صاحبان سرمایه و ثروت برای سرمایه‌گذاری در شهر حلب نیز افزایش می‌یابد.

با توجه به شش علت فوق، انتظار می‌رود در روزهای نخست عملیات، ارتش سوریه و متحدین به به میزان قابل توجهی پیشروی کرده و حتی منطقه موسوم به مربع مرگ را به طور کامل آزاد کنند. در صورت آغاز عملیات زمینی، خبرگزاری نسیم آنلاین یک گزارش اختصاصی از موقعیت جغرافیایی و میدانی این عملیات منتشر خواهد کرد.